Urlop macierzyński czy wychowawczy to niejedyne przywileje dla pracujących rodziców. Matka lub ojciec, jeśli są objęci ubezpieczeniem chorobowym, mogą skorzystać także ze świadczenia przysługującego wówczas, gdy ich potomek zachoruje i trzeba objąć go opieką. W takim wypadku występuje się o płatne zwolnienie lekarskie na dziecko, zwane też – z racji dawnej nomenklatury – L4 na dziecko. Przeczytaj, co musisz wiedzieć na ten temat.
Z artykułu dowiesz się:
• Chorobowe na dziecko – jakie są warunki skorzystania ze zwolnienia?
• Zwolnienie na dziecko – ile płatne?
• Czy zwolnienie na opiekę nad dzieckiem przerywa urlop lub okres zasiłkowy?
• Opieka na chore dziecko – jakie dokumenty?
Chorobowe na dziecko – jakie są warunki skorzystania ze zwolnienia?
Dni wolne przeznaczone na opiekę nad chorym dzieckiem należą się osobom zatrudnionym tylko wtedy, kiedy są one objęte ubezpieczeniem i kiedy nie ma innego członka rodziny, który mógłby się zająć osobą małoletnią. Oznacza to, że ze zwolnienia lekarskiego na dziecko nie można skorzystać np. w sytuacji, gdy drugi rodzic nie jest aktywny zawodowo. Dopuszcza się jednak możliwość, aby pracownik otrzymał to świadczenie, jeśli drugi rodzic, który nie pracuje, otrzyma zaświadczenie lekarskie o całkowitej niezdolności do pracy albo niesprawności fizycznej i/lub psychicznej wynikającej z wieku. Może to być m.in. przypadek ciężarnej czy niepracującej matki, która w związku z porodem trafia do szpitala.
| Zmiany w zwolnieniach lekarskich w 2018 r.
Zwolnienie lekarskie na dziecko można otrzymać również wtedy, gdy w gospodarstwie domowym przebywają co prawda członkowie rodziny, którzy mogą zapewnić małoletniemu opiekę, ale są oni:
- pracownikami odpoczywającymi po nocnej zmianie,
- osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, które mają ustalone godziny pracy i nie mogą ich regulować w dowolny sposób,
- osobami prowadzącymi gospodarstwo rolne,
- osobami, które nie są zobowiązane do sprawowania opieki, takimi jak babcia czy dziadek.
| Opieka na dziecko – komu przysługuje i na jakich zasadach?
Warto jednak wiedzieć, że dopóki maluch nie ukończy 2 lat, mamy prawo do zwolnienia na opiekę nad dzieckiem także w sytuacji, gdy istnieją inni członkowie rodziny, którzy mogliby się nim zająć.
Kiedy pojawia się konieczność sprawowania opieki nad synem lub córką i wzięcia chorobowego na dziecko, możemy skorzystać z:
- 60 dni wolnych – jeśli dziecko nie ukończyło 14 lat;
- 14 dni wolnych – jeśli dziecko ma 14 lat lub więcej.
Zwolnienie to przysługuje niezależnie od tego, jaki mamy rodzaj umowy i w jakim wymiarze godzin wykonujemy obowiązki, ani bez względu na to, ile dzieci znajduje się pod naszą opieką.
| Urlop lub zwolnienie na chore dziecko – konieczne formalności
W szczególnych przypadkach można otrzymać zasiłek również wtedy, gdy sprawujemy opiekę nad zdrowym dzieckiem. Chodzi o takie okoliczności jak np. nieoczekiwane zamknięcie żłobka lub przedszkola. Dodatkowe uprawnienia w tym zakresie otrzymali też rodzice z związku z epidemią koronawirusa. Chcąc skorzystać w takich nadzwyczajnych sytuacjach ze zwolnienia na dziecko, należy złożyć u pracodawcy odpowiednie oświadczenie.
Zwolnienie na dziecko – ile płatne?
W trakcie opieki nad chorym dzieckiem otrzymujemy zasiłek opiekuńczy. Prawo do świadczenia przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w razie choroby i macierzyństwa. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub zatrudnione na umowie cywilnoprawnej mogą otrzymywać zasiłek, jeśli opłacają dobrowolną składkę na ubezpieczenie chorobowe. Podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego jest taka sama jak w przypadku zasiłku chorobowego i równa się przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu wypłaconemu za okres 12 miesięcy poprzedzających wystąpienie niezdolności do pracy. Należy jednak pamiętać, że wysokość świadczenia to nie 100%, a jedynie 80% podstawy. Za każdy dzień przysługuje nam 1/30 tej kwoty.
| Zwolnienie lekarskie a prawa pracownika
Warto też wiedzieć, że zwolnienie na dziecko jest okresem nieskładkowym, jeśli w jego trakcie pracownik pobiera zasiłek opiekuńczy. Uwzględnia się go przy ustalaniu prawa do renty lub emerytury. Łączny okres pobierania zasiłku w roku kalendarzowym nie może przekroczyć 60 dni.
Czy zwolnienie na opiekę nad dzieckiem przerywa urlop lub okres zasiłkowy?
Jeśli dziecko zachoruje w trakcie urlopu wypoczynkowego pracownika, może on wziąć zwolnienie lekarskie. Urlop nie jest jednak przerywany przez konieczność zapewnienia opieki nad chorym dzieckiem. Pracownik nie zachowuje więc prawa do zasiłku opiekuńczego za okres choroby dziecka. Przebywając na urlopie wypoczynkowym, ma bowiem prawo do wynagrodzenia urlopowego – i to zwykle bardziej się opłaca. Jego wysokość jest ustalana na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej.
| Sztuka odpoczywania, czyli dlaczego urlop jest potrzebny
A jak wygląda kwestia zwolnienia na dziecko, gdy rodzic w danym okresie pobiera zasiłek? Jeśli pracownik jest niezdolny do pracy na skutek własnej choroby, a jednocześnie w tym czasie sprawuje opiekę nad chorym dzieckiem, następnie zaś znowu staje się niezdolny do pracy – dni sprawowania opieki nie są wliczane do okresu zasiłkowego.
Do 182-dniowego okresu zasiłkowego lub 270-dniowego (w przypadku gruźlicy lub ciąży) wlicza się wyłącznie dni niezdolności pracownika do pracy. Dni jego choroby są sumowane do jednego okresu zasiłkowego, jeśli:
- nie występują pomiędzy nimi przerwy (bez względu na rodzaj schorzenia),
- występują przerwy nieprzekraczające 60 dni, a niezdolność do pracy po nich została spowodowana tym samym schorzeniem – w takim wypadku na zaświadczeniu lekarskim powinien znaleźć się kod literowy A.
| Kody na zwolnieniach lekarskich – co oznaczają?
Opieka na chore dziecko – jakie dokumenty?
Aby zyskać prawo do zasiłku, należy dostarczyć pracodawcy zwolnienie lekarskie oraz wypełniony druk ZUS Z-15.
W druku tym podaje się następujące informacje:
- dane personalne, imię i nazwisko, adres oraz numer telefonu kontaktowego lub adres e-mail;
- dane identyfikacyjne: numer PESEL oraz serię i numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
- dane osoby, nad którą sprawowana jest opieka – dziecka lub innego członka rodziny – i stopień pokrewieństwa z nią;
- informacje, czy w danym roku kalendarzowym wypłacono już zasiłek opiekuńczy, a jeśli tak, to kiedy był pobierany, przez ile dni i u jakiego pracodawcy;
- informacje dotyczące drugiego rodzica dziecka, liczbę dni, w których pobierał on zasiłek opiekuńczy, oraz dane jego pracodawcy;
- informacje, czy wnioskodawca mieszka w jednym domu z dzieckiem, nad którym sprawuje opiekę;
- numer rachunku bankowego, na który należy przekazać zasiłek – jeżeli numer konta nie zostanie podany, wówczas pieniądze zostaną nadane przekazem pocztowym na adres wnioskodawcy;
- data, miejscowość oraz odręczny podpis wnioskodawcy.
Należy pamiętać, że informacja o zwolnieniu lekarskim na dziecko zostanie umieszczona w świadectwie pracy. Podaje się tam bowiem dane o przypadających w okresie zatrudnienia okresach nieskładkowych, które są uwzględniane przy ustalaniu prawa do renty lub emerytury. Czas sprawowania opieki nad dzieckiem, w trakcie którego pracownik pobierał zasiłek opiekuńczy, powinien więc zostać wpisany w punkcie 5, podpunkcie 13 świadectwa pracy.