Jak będzie wyglądać prawo związane z urlopami rodzicielskimi w nawiązaniu do wymogów dyrektywy UE work-life balance, która obejmuje wszystkie państwa członkowskie UE? W artykule wyjaśniamy, na jakie zmiany mogą liczyć świeżo upieczeni ojcowie, a także w jaki sposób tego typu rewolucja w polskich przepisach może wpłynąć na postrzeganie roli taty w wychowaniu dziecka oraz jego karierę zawodową.
Czego dowiesz się z artykułu?
• Work-life balance – na czym polega równowaga między pracą a domem z perspektywy unijnej dyrektywy?
• Urlopy dla ojców – jakie zmiany w polskim prawie obejmą mężczyzn?
• Dłuższy urlop rodzicielski dla taty z korzyścią także dla pracodawcy? To może się udać!
Work-life balance – na czym polega równowaga między pracą a domem z perspektywy unijnej dyrektywy?
Dokładnie 20 czerwca 2019 r. została przyjęta przez Parlament i Radę Unii Europejskiej dyrektywa work-life balance, która docelowo ma objąć wszystkie państwa członkowskie – w tym także Polskę. Nasz rząd miał czas do 2 sierpnia na zaimplementowanie nowych przepisów, mających na celu wprowadzenie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, jednak żadne wiążące kwestie nie zostały jeszcze podjęte. W nawiązaniu do dyrektywy powstał specjalny raport („Urlopy rodzicielskie dla ojców. Nowe rozwiązania w kontekście dyrektywy UE Work-life balance) przygotowany przez UN Global Compact Network Poland i Fundację Share the Care, która jest partnerem merytorycznym publikacji.
Eksperci bardzo mocno podkreślili w raporcie rolę ojców w procesie wychowania dzieci, a także coraz większą gotowość wśród mężczyzn do przejmowania obowiązków rodzinno-opiekuńczych i realizowania się na tym polu. Wciąż jednak polskie realia odbiegają od tych, jakie ma np. Islandia uważana za światowego lidera w tym zakresie. Na szczęście zmiany, które Polska wdroży po przyjęciu dyrektywy work-life balance, mogą wiele zmienić!
Przede wszystkim nowe regulacje prawne stworzą szansę na to, aby w końcu pożegnać się ze stereotypami dotyczącymi tego, że tylko kobiety biorą urlop rodzicielski, podczas którego opiekują się dziećmi i domem. To także okazja dla panów, aby mogli częściej niż dotychczas przejmować część obowiązków na siebie, godząc życie zawodowe z rodzinnym. To może sprawić, że wzrośnie również samorealizacja kobiet oraz ich większy udział na rynku pracy.
Korzystanie z urlopów rodzicielskich przez mężczyzn wymaga jednak zmian w prawie urlopowym. Wszystko po to, aby ojcowie mogli mieć pewność, że ich pozycja zawodowa czy finansowa nie ulegnie zmianie, kiedy zdecydują się wziąć na dłużej wolne i mocniej zaangażować się w codzienne obowiązki domowe. Dzięki zmianom ojcowie z pewnością będą mogli stworzyć lepsze relacje ze swoimi pociechami, a nawet zacieśnić więzi z partnerką czy poprawić swoją jakość życia. A jakie urlopy aktualnie przysługują ojcom? Ich nazwy i wymiary czasami przysparzają wiele kłopotów samym zainteresowanym, dlatego poniżej dokładnie je opisaliśmy.
- Urlop okolicznościowy (z okazji narodzin dziecka) – 2 dni płatne w 100%.
- Urlop ojcowski – 2 tygodnie płatne 100% podstawy wymiaru zasiłku.
- Urlop tacierzyński – 6 tygodni płatne 100% pełnego wymiaru zasiłku macierzyńskiego.
- Urlop rodzicielski – 32 tygodnie płatne od 60% do 80% w zależności od rodzaju wniosku.
- Opieka na dziecko – 2 dni zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy.
| 6 przykładów, jak firmy wspierają work-life balance pracujących rodziców
Urlopy dla ojców – jakie zmiany w polskim prawie obejmą mężczyzn?
Unijna dyrektywa w sposób szczególny dotyczy ojców. W przypadku urlopu ojcowskiego (czyli tego, który tacie przysługuje zaraz po narodzinach dziecka), czas na jego odebranie ma skróci się z dwóch do jednego roku, jednak ojcowie – według wstępnych założeń – zyskają aż 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Będą mogli z niego skorzystać nawet wtedy, gdy mama malucha nie pracuje, co do tej pory było niemożliwe. W trakcie wolnego tatusiowie będą mogli zbudować silną więź ze swoim dzieckiem, a także wykazać się jako wspierający partnerzy. Jeśli ojciec nie skorzysta z opcji urlopu, takie wolne przepadnie. Co ważne – z zapowiedzi wynika, że urlop rodzicielski ma być nietransferowalny, co oznacza, że nie będzie go można przenieść np. na matkę dziecka.
Zazwyczaj było tak, że to ona wykorzystywała przysługujący jej urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni. Mało która kobieta decydowała się po obowiązkowych 14 tygodniach wolnego na dojście do sił po porodzie przenieść pozostałe 6 tygodni na ojca (tzw. urlop tacierzyński) i wrócić do pracy. Warto dodać, że rodzice do tej pory mogli się dzielić urlopem rodzicielskim po zakończonym urlopie macierzyńskim (robił to tylko 1% ojców). Jednak tak samo jak we wcześniejszym przypadku to głównie mamy przechodziły automatycznie na urlop rodzicielski, który trwał 32 tygodnie, co w sumie z macierzyńskim dawało im 52 tygodnie w domu z dzieckiem.
Według nowych przepisów każdy rodzic będzie mógł skorzystać ze swojej części wolnego. Po zmianach urlop rodzicielski wyniesie w przypadku urodzenia się jednego dziecka nie 32 tygodnie, a 41. Dyrektywa wprowadzić ma także nietransferowalny urlop o długości 9 tygodni dla każdego z rodziców. To oznacza, że jeśli tata weźmie takie wolne, nie uszczupli ono wymiaru urlopu rodzicielskiego mamy malucha.
Rząd zapowiedział, że wydłużony urlop rodzicielski dla ojca będzie płatny i wyniesie 70% podstawy wynagrodzenia. Ta kwota zdaniem niektórych może w głównej mierze zniechęcać tatusiów do przechodzenia na wolne – szczególnie jeśli to z ich pensji utrzymywana jest cała rodzina. Barierami do skorzystania z takiego wolnego mogą być też m.in. lęk przed zwolnieniem, obawa przed zaprzepaszczeniem szansy na podwyżkę czy udziału w rozwijających projektach. Być może w tej kwestii trzeba będzie jeszcze zmienić przepisy albo pomyśleć np. o dodatkowych zasiłkach dla ojców, którzy zdecydują się wziąć rodzicielski i zostać w domu.
Dłuższy urlop rodzicielski dla taty z korzyścią także dla pracodawcy? To może się udać!
Wiele osób sądzi, że ułatwienie ojcom korzystania z urlopu rodzicielskiego i wydłużenie go o dodatkowe 9 tygodni przełoży się na wymierne korzyści także dla osób zatrudniających mężczyzn mających małe dzieci. Jak to możliwe? Z pewnością stateczny, dojrzały i odpowiedzialny ojciec, który decyduje się na urlop i zaangażowanie w życie rodzinne, nie boi się wyzwań, jest otwarty na nowości i ceni sobie ważne wartości. Któż nie chciałby właśnie takiego pracownika w swoim teamie?
Ojciec-pracownik może też świetnie radzić sobie w rozwiązywaniu konfliktów i problemów w miejscu pracy. Z drugiej strony pracodawca, który zatrudnia ojca, może np. poprawić swoją reputację i employer branding firmy, która kibicuje mężczyznom decydującym się na 9-tygodniowy urlop. Czy jednak właściciele firm staną na wysokości zadania i będą faktycznie wspierać ojców, oferując im dodatkowo np. pracę zdalną, elastyczne godziny albo dofinansowania do 70% pensji w trakcie urlopu? Na tak daleko idące skutki dyrektywy musimy jeszcze poczekać.