Podpisując umowę o pracę, zobowiązujemy się do wykonywania konkretnych obowiązków na rzecz pracodawcy. Zakres czynności nie jest dowolny – ustalając go, zatrudniający musi respektować przepisy prawa.
Zakres obowiązków w pracy
Obowiązki pracodawcy i pracownika opisane są w dziale IV kodeksu pracy. Ustawa znajduje się w Internetowym Systemie Aktów Prawnych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141.
Pracownik zobowiązuje się do starannego wykonywania pracy. Poza tym musi stosować się do poleceń przełożonych, o ile nie są sprzeczne z prawem oraz nie naruszają zapisów umowy. Zatrudniony powinien także przestrzegać zasad zawartych w regulaminie zakładowym.
Szczegółowy zakres obowiązków, jakie mamy wypełniać na danym stanowisku pracy, określa pracodawca (art. 94 pkt. 1 kodeksu pracy). Szef musi poinformować nas o tym, czym będziemy się zajmować. Nie może pociągnąć nas do odpowiedzialności za źle wykonaną pracę, jeśli nie przedstawi nam naszych obowiązków.
Czynności wykonywane na polecenie pracodawcy nie mogą odbiegać od charakteru naszej pracy. Zatrudniający nie może zażądać od nas odebrania jego dziecka z przedszkola, jeśli nasza praca polega na prowadzeniu sekretariatu. Mamy prawo odmówić wykonania takiego polecenia. Dobrą praktyką jest dołączanie do zakresu obowiązków zapisu o treści: „Obowiązkiem pracownika jest wykonywanie innych poleceń przełożonych w ramach umowy o pracę.”
Zakres czynności – w jakiej formie?
Przepisy nie narzucają określonego sposobu poinformowania pracownika o jego zobowiązaniach. Zakres może zostać zamieszczony w umowie o pracę lub w innym dokumencie, który nie stanowi części umowy. Nie jest konieczne sporządzanie go w formie pisemnej – ustne wskazówki udzielane przez zatrudniającego również są wiążące.
Z zakresem czynności powinniśmy zapoznać się przed podpisaniem umowy o pracę. Złożenie podpisu jest równoznaczne z akceptacją zasad ustalonych przez pracodawcę.
Zmiana zakresu obowiązków
W trakcie trwania stosunku pracy pracodawca ma prawo zmienić zakres czynności, ale musi poinformować o tym pracownika. Zatrudniający może wręczyć nam wypowiedzenie zmieniające, tzn. w formie pisemnej zaproponować nowe warunki zatrudnienia (art. 42 par. 5 kodeksu pracy). Nie jest konieczne wręczenie wypowiedzenia, gdy nowy zakres obowiązków mieści się w ramach rodzaju pracy. W wyroku z 2 października 2008 r. (sygn. akt I PK 73/08) Sąd Najwyższy wskazał, że: „(...) rodzaj pracy może być określony w sposób bardziej lub mniej szczegółowy. (...) Zakres czynności pracownika jest konkretyzacją umówionego rodzaju pracy, stanowiąc tym samym zbiorcze polecenie pracodawcy niewymagające co do zasady zgody pracownika na zmianę (...)”.
Pracodawca może rozwiązać umowę, jeśli pracownik nie akceptuje zmienionego zakresu obowiązków, mimo że jest zgodny z rodzajem wykonywanej pracy. Odmowa w takim przypadku może zostać uznana za przejaw niesubordynacji wobec zatrudniającego. Pracodawca ma prawo decydować o zakresie organizacji i sposobie wykonywania pracy.