Z danych statystycznych wynika, że jesteśmy zapracowanym narodem. W rankingu OECD, w którym uwzględniono 38 państw, zajmujemy 7. miejsce. Wielu Polaków podejmuje pracę na etacie, uznając, że to najstabilniejsza forma zatrudnienia. Jaki wymiar czasu pracy wówczas obowiązuje?
Normy czasu pracy
Normy czasu pracy określane są przez przepisy Kodeksu pracy i wynoszą 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień w pięciodniowym tygodniu pracy. Liczba godzin przepracowanych w ciągu tygodnia może jednak wynosić więcej niż 40 – chodzi tutaj o średnią dla całego okresu rozliczeniowego. Normy czasu pracy wyznaczają górną granicę, której nie może przekroczyć pracodawca, gdy ustala liczbę godzin i dni do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym.
Wymiar czasu pracy
Wymiar czasu pracy to czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w dniu roboczym i tygodniu pracy. Dla osoby zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy to 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Aby dany okres można było uznać za czas pracy, muszą zostać spełnione dwie przesłanki:
- pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy, tzn. trwa w gotowości do wykonywania poleceń lub je wykonuje,
- pracownik przebywa w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
Każde święto, które przypada w dniu innym niż niedziela, obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Jeśli w danym okresie dni świątecznych jest więcej, obniżenie wymiaru czasu pracy następuje z tytułu tylko jednego z nich.
Godziny nadliczbowe - czyli wykonywanie pracy ponad ustalone normy - przedłużają dobowy wymiar czasu pracy. Przysługuje za nie dodatek pieniężny lub czas wolny w wymiarze proporcjonalnym do liczby nadgodzin.
Do czasu pracy wlicza się również niektóre przerwy, np. jedną, trwającą 15 minut, która przysługuje zatrudnionym, wykonującym swoją pracę przynajmniej przez 6 godzin.
Czas pracy a święto
Święta, które obniżają wymiar czasu pracy, jeśli przypadają w dniu innym niż niedziela to:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- pierwszy i drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 i 26 grudnia – pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia.
Jak obliczyć czas pracy?
Sposób obliczania wymiaru czasu pracy jest następujący:
- mnożymy 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w danym okresie rozliczeniowym,
- do otrzymanej liczby godzin dodajemy iloczyn 8 godzin i liczby dni przypadających od poniedziałku do piątku, pozostałych do końca okresu rozliczeniowego.
Podstawa prawna, która pozwala określić czas pracy, z uwzględnieniem dni wolnych to: art. 129 par. 1, art. 130 Kodeksu pracy oraz Ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 ze zm.).
Informacje można też znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej: https://www.mpips.gov.pl/prawo-pracy/ustalanie-i-rozliczanie-czasu-pracy/ustalanie-czasu-pracy/normy-i-wymiar-czasu-pracy/.