Zepsuty samochód, nagła awaria sieci kanalizacyjnej – to może przytrafić się każdemu. Zatrudnienie na umowę o pracę i nabycie praw urlopowych sprawiają, że możesz wtedy skorzystać z urlopu na żądanie. Kiedy i na jakich zasadach przysługuje? Czy pracodawca ma obowiązek udzielić go we wskazanym przez pracownika terminie? Sprawdź, czego jeszcze nie wiesz na ten temat.
Czego dowiesz się z artykułu?
• Na czym polega urlop na żądanie?
• Czy urlop na żądanie wlicza się do urlopu wypoczynkowego?
• Urlop na żądanie: zasady – o czym warto pamiętać?
• Czy urlop na żądanie jest proporcjonalny?
• Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Na czym polega urlop na żądanie?
Pracodawca na żądanie pracownika i we wskazanym przez niego terminie jest zobowiązany udzielić mu urlopu. Takie prawo ustanowił Kodeks pracy (art. 167). Poznaj także dodatkowe ustalenia związane z tym tematem. Oto najważniejsze zasady.
- Łączny wymiar urlopu na żądanie nie może przekroczyć 4 dni w roku kalendarzowym (niezależnie od liczby pracodawców, u których jesteś zatrudniony).
- Urlop na żądanie może być wykorzystany jednorazowo przez 4 dni lub częściowo w ciągu danego roku kalendarzowego.
- Żądanie udzielenia urlopu następuje najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Oznacza to, że nie można poinformować pracodawcy o chęci wykorzystania urlopu na żądanie np. po jednodniowej niezapowiedzianej nieobecności.
- Jeśli pracownik złożył wniosek o urlop na żądanie, ale w dniu jego rozpoczęcia zachorował i otrzymał zwolnienie lekarskie, to urlop ulega przerwaniu.
- Dokładnie 4 dni urlopu na żądanie przysługują pracownikowi niezależnie od wymiaru jego etatu czy systemu czasu pracy, w którym został on zatrudniony.
- Prawo do urlopu na żądanie jest przywilejem pracownika, który jest zatrudniony na umowę o pracę, zatem nawet w okresie wypowiedzenia może on skorzystać z dnia wolnego bez wcześniejszego uprzedzenia pracodawcy.
- Informacje o wykorzystanych w danym roku dniach urlopu na żądanie pojawią się w świadectwie pracy. Liczba dni wolnych, która może zostać wykorzystana w tym trybie w jednym roku kalendarzowym, jest taka sama. Jeśli więc pracownik zmienia pracę, jego kolejny pracodawca musi mieć informacje o wykorzystanych już przez niego dniach na żądanie.
- Wynagrodzenie za urlop na żądanie ustala się tak samo, jak w przypadku urlopu wypoczynkowego. Uwzględnia się stałą wysokość wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy.
| Urlopy pracownicze – rodzaje i warunki udzielania
Czy urlop na żądanie wlicza się do urlopu wypoczynkowego?
Zgodnie z Kodeksem pracy – tak. Zanim zawnioskujesz o dzień wolny, powinieneś upewnić się, czy wciąż masz do tego prawo. Po wykorzystaniu ustawowych 4 dni urlopu na żądanie musisz pojawić się w pracy. Nieobecność może zostać uznana za naruszenie obowiązków pracowniczych. Pamiętaj, że prawo do niewykorzystanego urlopu na żądanie nie przechodzi na kolejny rok. To oznacza, że pracownik nie będzie mógł w następnym roku kalendarzowym wykorzystać np. 8 dni urlopu na żądanie. Warto jednak pamiętać o tym, że wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
| Jak przygotować się do urlopu?
Urlop na żądanie – zasady: o czym warto pamiętać?
Nie ma konkretnego momentu, do którego pracownik ma obowiązek zgłosić urlop na żądanie. Jest on zwykle wykorzystywany w ostatniej chwili, na skutek wystąpienia nagłych, nieprzewidzianych wcześniej okoliczności. Istnieje jedynie zapis dotyczący „dnia rozpoczęcia urlopu” jako najpóźniejszego terminu zgłoszenia konieczności jego wzięcia. Ważne jest jednak, aby zgłosić chęć skorzystania z takiego przywileju przed rozpoczęciem pracy. Tylko taki komunikat jest bowiem skuteczny i pozwala wprowadzić pracodawcy zmiany umożliwiające prawidłowe funkcjonowanie zakładu pracy, mimo nieobecności pracownika.
Regulamin lub przyjęta u pracodawcy praktyka zakładowa mogą jednak przewidywać późniejsze zgłoszenie wniosku. Informację o potrzebie nagłego urlopu można przekazać telefonicznie. Bezpieczniejsze dla pracownika jest jednak złożenie wniosku w formie pisemnej dzień wcześniej lub przesłanie go mailowo do pracodawcy. Warto też wiedzieć, że przepisy nie nakładają na pracownika obowiązku podania we wniosku przyczyn wzięcia urlopu na żądanie.
| Urlop bezpłatny w pytaniach i odpowiedziach
Czy urlop na żądanie jest proporcjonalny?
Urlop na żądanie nie jest dodatkowym okresem wypoczynkowym, tylko innym sposobem wykorzystania przysługującego pracownikowi urlopu. Niezależnie więc od tego, czy pracownik został zatrudniony w ciągu roku kalendarzowego, czy ma przepracować pełny rok lub tylko jego część – może wykorzystać 4 dni na żądanie z przysługującego mu urlopu. Jedynym wyjątkiem od tej zasady będzie zbyt niski wymiar pozostałego urlopu wypoczynkowego.
Jeśli zatrudnionemu pozostały na przykład 4 godziny urlopu do wykorzystania, wówczas pracodawca może udzielić wolnego tylko na część dnia roboczego. Przez pozostałą część dnia pracownik powinien wykonywać swoje obowiązki. Takie sytuacje zdarzają się w przypadku równoważnego systemu czasu pracy lub zmiany wymiaru czasu pracy w ciągu roku kalendarzowego.
| Urlopy pracownicze – rodzaje i warunki udzielania
Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Według art. 167 Kodeksu pracy obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie nie więcej niż 4 dni urlopu na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym. Pracodawca może jednak odmówić urlopu na żądanie w przypadku wcześniejszego wykorzystania przez pracownika wszystkich przysługujących mu dni urlopu wypoczynkowego. W takiej sytuacji nie ma znaczenia, że osoba zatrudniona w firmie nie skorzystała w danym roku kalendarzowym z możliwości zażądania urlopu.
