Każda pracownica, która opłaca składkę chorobową, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego, nawet jeśli nie może korzystać z urlopu macierzyńskiego. Świadczenie jest wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a jego wysokość zależy od tego, czy mama zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego. Co jeszcze warto wiedzieć na temat zasiłku i urlopu macierzyńskiego?
Co znajdziesz w artykule:
• Urlop macierzyński – najważniejsze informacje
• Wniosek o urlop macierzyński
• Co to jest zasiłek macierzyński i komu przysługuje?
• Kto wypłaca zasiłek macierzyński?
• Wysokość zasiłku macierzyńskiego – od czego zależy?
• Zasiłek macierzyński z ZUS – pytania i odpowiedzi
Urlop macierzyński – najważniejsze informacje
Prawo do urlopu macierzyńskiego ma każda pracownica zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Przywilej nie przysługuje osobom przebywającym na urlopie bezpłatnym, chyba że pracodawca wyrazi zgodę na jego przerwanie. Ile trwa urlop macierzyński? Wymiar płatnej przerwy w pracy wynika z art. 180 Kodeksu pracy i wynosi:
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodnie – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.
| Kiedy przysługuje Ci dłuższy macierzyński i rodzicielski?
Przysługujący wymiar urlopu macierzyńskiego rodzice mogą podzielić między siebie. Po wykorzystaniu 14 tygodni pracownica ma bowiem prawo przekazać pozostałą część urlopu ojcu dziecka. W tym celu musi złożyć u pracodawcy pisemny wniosek i dołączyć do niego dokumenty wymienione w specjalnym rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Powinna to zrobić co najmniej 7 dni przed planowanym powrotem do pracy.
| Przejęcie urlopu macierzyńskiego przez ojca – na jakich zasadach?
Wniosek o urlop macierzyński
Jakich formalności należy dopełnić po urodzeniu dziecka? Nie ma ich wiele. Po prostu musisz złożyć u pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego, zawierający Twoje podstawowe dane, a także imię, nazwisko i datę urodzenia dziecka. Do wniosku dołączasz skrócony odpis aktu urodzenia dziecka oraz oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego przez drugiego z rodziców. Taki wniosek pozwala ustalić przysługujący Ci wymiar urlopu macierzyńskiego.
Warto jednak pamiętać, że wniosek o urlop macierzyński równie dobrze możesz złożyć, jeszcze będąc w ciąży, bowiem zgodnie z art. 180 Kodeksu pracy co najmniej 2 tygodnie urlopu mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu.
| 10 pytań i odpowiedzi na temat urlopu macierzyńskiego
Co to jest zasiłek macierzyński i komu przysługuje?
Zasiłek macierzyński jest świadczeniem przysługującym z tytułu ubezpieczenia społecznego. Prawo do niego ma nie tylko pracownica, ale każda kobieta ubezpieczona, która urodziła dziecko w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Zasiłek macierzyński jest wypłacany nie tylko w czasie urlopu macierzyńskiego. Przysługuje m.in.:
- osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę,
- członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
- osobom wykonującym pracę nakładczą,
- osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia, innych umów o świadczenie usług oraz umowy uaktywniającej,
- osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą,
- osobom odbywającym służbę zastępczą,
- osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym.
| Zasiłek macierzyński a umowa-zlecenie
Zasiłek macierzyński może być również wypłacany w trakcie urlopu rodzicielskiego przez okres:
- 52 tygodni po urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie jednego dziecka,
- 65 tygodni po urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie dwojga dzieci,
- 67 tygodni po urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie trojga dzieci,
- 71 tygodni po urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie czworga dzieci,
- 73 tygodni po urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie pięciorga dzieci.
Prawo to dotyczy liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub przyjętych na wychowanie w tym samym czasie. Zasiłek macierzyński przysługuje osobom, które przyjmują na wychowanie dzieci w wieku do 7 lat, a w przypadku dzieci, wobec których podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia. Te same prawa do zasiłku macierzyńskiego mają osoby przyjmujące dzieci w ramach rodziny zastępczej.
| Wydłużenie urlopu rodzicielskiego a zasiłek
Zasiłek macierzyński przysługuje także po urodzeniu dziecka w okresie po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (ustaniu zatrudnienia), jeśli miało to miejsce w okresie ciąży, na przykład na skutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa przez pracodawcę lub z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnie przez orzeczenie sądu.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje także ojcu dziecka, jeśli korzysta on z urlopu ojcowskiego lub wykorzystuje urlop macierzyński za matkę. Zasiłek macierzyński przyznawany jest ojcu również w przypadku śmierci matki lub porzucenia przez nią dziecka, jeśli musi on przerwać zatrudnienie lub inną działalność zarobkową, aby sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem. Zasiłek przysługuje też ojcu zyskującemu prawo do urlopu macierzyńskiego w przypadku wniosku matki po wykorzystaniu przez nią zasiłku przez okres co najmniej 14 tygodni.
Kobieta zatrudniona na podstawie umowy na okres próbny otrzymuje zasiłek, mimo że nie korzysta z urlopu. Zasady wypłacania zasiłku macierzyńskiego są zawarte w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
| Dziecko w drodze – sprawdź, jaki urlop Ci przysługuje
Kto wypłaca zasiłek macierzyński?
Składki na ubezpieczenie chorobowe są w całości opłacane przez pracowników. Potrąca się je odgórnie z miesięcznej pensji pracownika w wysokości 2,45% podstawy wymiaru pensji. To właśnie z ubezpieczenia chorobowego ZUS wypłaca później:
- świadczenie w razie macierzyństwa,
- świadczenia chorobowe,
- świadczenie rehabilitacyjne,
- zasiłek wyrównawczy oraz opiekuńczy.
| Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – co zyskujesz?
Wysokość zasiłku macierzyńskiego – od czego zależy?
Wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosi 100% normalnego wynagrodzenia, chyba że pracownica w ciągu 21 dni od porodu zadeklaruje chęć skorzystania z urlopu rodzicielskiego. W takiej sytuacji wymiar świadczenia ulega zmniejszeniu i wynosi 80% przez czas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Jeśli pracownica spóźni się z wnioskiem na skutek choroby lub innych okoliczności po porodzie, wówczas wysokość zasiłku macierzyńskiego wyniesie 100% wynagrodzenia przez pierwszą część urlopów związanych z rodzicielstwem i 60% w pozostałym okresie.
| Urodzę i (nie)szybko wrócę do pracy, czyli macierzyńskie plany kontra rzeczywistość
Zasiłek macierzyński z ZUS – pytania i odpowiedzi
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na często zadawane pytania dotyczące korzystania z zasiłku macierzyńskiego.
- Czy zasiłek macierzyński jest dochodem?
Pojęcia dochodu i przychodu używane są jako zamienniki, ale warto pamiętać, że nie są one ze sobą tożsame. Przychód to wszystkie środki wpływające do pracującej matki, a dochód to czysty zysk uzyskiwany po odjęciu kosztów.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zasiłek macierzyński traktowany jest jako przychód z innych źródeł, który należy rozliczyć w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-37. Rozliczenie powinno być dokonane na podstawie otrzymanego od ZUS lub pracodawcy druku PIT-11A lub PIT-11.
| Jakie są prawa i przywileje pracującej matki?
- Czy zasiłek macierzyński jest opodatkowany?
Przychody uzyskiwane z zasiłku macierzyńskiego opodatkowane są na zasadach ogólnych według dwustopniowej skali podatkowej o progach na poziomie 18% i 32%. Rozliczenie jest dokonywane na formularzu zeznania rocznego PIT-37 w przypadku osób:
- rozliczających przychód ze stosunku pracy i uzyskiwany z zasiłku,
- prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem ewidencjonowanym, podatkiem liniowym lub kartą podatkową,
- otrzymujących przychody jedynie z tytułu zasiłku macierzyńskiego.
Jedynie matki, które prowadzą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych, powinny rozliczać przychody z zasiłku macierzyńskiego oraz dochody z prowadzonej działalności gospodarczej na zeznaniu rocznym PIT-36.
| Urlop macierzyński a praca dodatkowa
- Czy zasiłek macierzyński wlicza się do emerytury?
Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego jest jednocześnie okresem składkowym, za który opłacane są składki na ubezpieczenie społeczne. Tym samym jest uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury i renty w pełnym wymiarze.
- Czy zasiłek macierzyński wlicza się do lat pracy?
Do okresów pracy pracownika wlicza się wszystkie okresy zakończonego zatrudnienia oraz inne, które podlegają wliczeniu do pracowniczego stażu pracy, w tym okres, gdy matka pobiera zasiłek macierzyński.
Jeżeli jednak stosunek pracy z pracownicą nie ustał z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy w okresie ciąży lub pobierania zasiłku macierzyńskiego, to czas po ustaniu zatrudnienia, w którym otrzymuje przychody z zasiłku, nie jest już wliczany do jej stażu pracy.
| Urlop wychowawczy a emerytura
- Czy zasiłek macierzyński podlega egzekucji komorniczej?
Zasiłek macierzyński nie należy do świadczeń ani dodatków rodzinnych, takich jak alimenty, 500+, dodatki pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych czy świadczenia z pomocy społecznej, integracyjne i wychowawcze, które zgodnie z art. 833 Kodeksu postepowania cywilnego nie podlegają egzekucji.
Świadczenie emerytalno-rentowe, jakim jest zasiłek, komornik może zająć zgodnie z prawem. Dzieje się to jednak tylko w ściśle określonych limitach potrąceń.
Kwota, która może zostać zajęta przez komornika w przypadku zasiłku macierzyńskiego, wynosi nie więcej niż jego 25% na poczet pokrycia należności innych niż alimenty, a także nie więcej niż 60% przy zaspokajaniu należności alimentacyjnych. Maksymalną kwotę potrącenia ustala się od wartości brutto, przed odliczeniem podatku.
Ściśle określa się również limit egzekucji komorniczej w odniesieniu do kwoty wolnej od potrąceń, waloryzowanej co roku do takiej wysokości, aby działania komornika nie pozostawiły osoby zadłużonej bez środków do życia.
| Urlop macierzyński po raz drugi – sprawdź, co warto wiedzieć