Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę m.in. za wypowiedzeniem. Jednak prawo pracy przewiduje okres ochronny dla pracownika przed emeryturą, a także zapewnia ochronę przed zwolnieniem pracownikom, którzy np. przebywają na urlopie lub należą do związków zawodowych. Kogo jeszcze obejmuje ochrona przed zwolnieniem i na jakich warunkach?
Z artykułu dowiesz się:
• Jak działa okres ochronny przed emeryturą i w okresie ciąży?
• Które grupy pracowników są objęte ochroną przed zwolnieniem?
• W jakich sytuacjach ochrona pracownika przed zwolnieniem nie obowiązuje?
Okres ochronny przed emeryturą
Jedną z okoliczności, w których zgodnie z Kodeksem pracy nie można wręczyć pracownikowi wypowiedzenia, jest zbliżająca się emerytura. Obowiązuje wówczas tzw. okres ochronny w pracy. Firma nie może więc wypowiedzieć umowy pracownikowi, który za maksymalnie 4 lata osiągnie wiek emerytalny – powszechny lub zdefiniowany dla określonych grup zatrudnionych. Wypowiedzenie umowy przez pracownika jest wówczas możliwe jedynie na jego pisemny wniosek.
Warto zauważyć, że okres ochronny przed emeryturą przysługuje tylko wtedy, gdy pracownik spełni inny warunek niezbędny do uzyskania przywilejów emerytalnych, tzn. będzie posiadał odpowiedni staż pracy. Szczegółowe kryteria zostały wskazane m.in. w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
| Komu przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury?
Okres ochronny po macierzyńskim
Szczególną ochroną przed zwolnieniem są objęte pracownice w ciąży oraz przebywające na urlopie macierzyńskim. Nie można wypowiedzieć umowy o pracę również ojcu, który korzysta z części urlopu macierzyńskiego. Rozwiązanie umowy z ciężarną pracownicą jest możliwe tylko w wypadku umowy na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca.
| W jakiej sytuacji ciąża nie chroni przed zwolnieniem
Okres ochronny w pracy obowiązuje również w odniesieniu do osób korzystających z urlopu wychowawczego. Taka ochrona przed zwolnieniem działa od dnia złożenia wniosku o urlop do dnia powrotu do pracy.
Choć formalnie okres ochronny po macierzyńskim (oraz innych rodzajach urlopu, np. rodzicielskim czy wychowawczym) już nie obowiązuje, pracodawca jest zobowiązany dopuścić do pracy kobietę powracającą po przerwie. Powinna ona móc wrócić na takie samo stanowisko bądź na stanowisko równorzędne i odpowiadające jej kwalifikacjom, z wynagrodzeniem w takiej samej wysokości jak przed urlopem. Inne działania pracodawcy w sądzie mogą zostać uznane za dyskryminacyjne.
| Poznaj 4 uprawnienia rodzicielskie w pracy
Ochrona pracownika przed zwolnieniem – kiedy jeszcze obowiązuje?
Niedopuszczalne jest również wypowiedzenie umowy o pracę osobie, która korzysta ze zwolnienia lekarskiego, przebywa na urlopie wypoczynkowym lub jest nieobecna ze względu na inne uzasadnione przyczyny. W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej chorobą ochrona przysługuje maksymalnie przez 3 miesiące. Po upływie tego czasu pracodawca może zgodnie z prawem rozwiązać umowę o pracę.
Ochroną przed zwolnieniem są też objęte osoby należące do zakładowej organizacji związkowej. Jednak nie każdy działacz związkowy korzysta z tego przywileju. Dodatkowa ochrona przysługuje pracownikom wskazanym przez zarząd związku zawodowego.
Innymi przykładami grup korzystających z ochrony przed zwolnieniem są m.in. posłowie i senatorowie oraz radni, członkowie rad pracowników, społeczni inspektorzy pracy, żołnierze powołani do czynnej służby wojskowej, a także członkowie rad nadzorczych.
| Zwolnienie pracownika – pytania i odpowiedzi
Ochrona przed zwolnieniem a zwolnienie dyscyplinarne
Zgodnie z art. 52 Kodeksu pracy pracodawca ma prawo rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym, jeśli pracownik:
• dopuści się ciężkiego naruszenia obowiązków służbowych (np. przez kilka dni nie stawi się w pracy),
• w czasie trwania umowy popełni przestępstwo (stwierdzone prawomocnym wyrokiem), które uniemożliwia dalsze zajmowanie stanowiska (chodzi np. o policjantów, którzy dopuścili się przestępstwa),
• utraci uprawnienia niezbędne do wykonywania pracy (chodzi np. o taksówkarza, który utracił prawo jazdy).
Zarówno pracownica w ciąży, jak i osoba w okresie przedemerytalnym mogą zostać zwolnione bez wypowiedzenia, jeśli zajdzie jedna spośród powyższych przesłanek.