Na skutek ataku wojsk Federacji Rosyjskiej na Ukrainę tysiące obywateli tego państwa przekroczyło granice Rzeczypospolitej Polskiej w poszukiwaniu schronienia przed wojną. Z tego powodu w trybie natychmiastowym rząd przyjął ustawę, która ma na celu stworzenie regulacji prawnych zapewniających doraźną pomoc dla uchodźców. Sprawdź, co znalazło się w tym dokumencie, na jaką pomoc mogą liczyć Ukraińcy i w jaki sposób Polacy solidaryzują się z nimi w tym trudnym czasie.
Co znajdziesz w artykule?
• Specustawa, czyli realna pomoc uchodźcom z Ukrainy
• Wojna w Ukrainie – kto może otrzymać status uchodźcy?
• Bezpłatna pomoc medyczna oraz 300+ i 500+ dla uchodźców
• Pokrycie kosztów pomocy uchodźcom przez samorządy i dostęp do edukacji
Prezydent Andzej Duda podpisał specustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym trwającym na terenie ich państwa. Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw 12 marca 2022, a jej przepisy weszły w życie z tzw. mocą wsteczną i obowiązują od 24 lutego 2022.
| Pomoc dla Ukrainy – co możesz zrobić dla uchodźców?
Specustawa, czyli realna pomoc uchodźcom z Ukrainy
Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę do Polski zaczęła napływać fala tysięcy ukraińskich uchodźców, którzy szukają bezpiecznego schronienia przed wojną. Nasz rząd w trybie natychmiastowym podjął konkretne działania, które mają pomóc obywatelom uciekającym z Ukrainy zalegalizować pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W ustawie znalazły się też kwestie dotyczące zdobywania przez uchodźców zatrudnienia bez zbędnych formalności i pozwoleń, dostępu do służby zdrowia i ubezpieczenia zdrowotnego, a także bezpłatnej edukacji czy świadczeń rodzinnych.
Oprócz tego ustawa porusza ważne zagadnienia dotyczące m.in. rodzaju niesionej pomocy uchodźcom przez poszczególne województwa, określa źródło środków na pokrycie kosztów transportu i zakwaterowania osób, które po przekroczeniu polsko-ukraińskiej granicy zostały rozlokowane na terenie naszego kraju. Poniżej szczegółowo omawiamy najważniejsze postulaty ze specustawy, które są kluczowe, aby ułatwić procedury związane z tak dużym napływem uchodźców wojennych z Ukrainy.
| Jak radzić sobie z emocjami w czasie kryzysu wojennego, by być wsparciem dla siebie i innych?
Wojna w Ukrainie – kto może otrzymać status uchodźcy i liczyć na zatrudnienie w Polsce?
Dzięki postulatom ze specustawy obywatele Ukrainy, ale także osoby z innym obywatelstwem, które od 24 lutego 2022 roku przebywają na terytorium RP z powodu działań wojennych w Ukrainie, mogą liczyć na wiele uprawnień. Nie będą m.in. musieli już składać wniosków, aby starać się o status uchodźcy. Po przekroczeniu polsko-ukraińskiej granicy automatycznie zostaną objęci pomocą. Potwierdzeniem statusu uchodźcy ma być stempel w ich paszporcie z datą przybycia do Polski. W specustawie określono też, że uchodźcy będą mogli legalnie przebywać na terenie naszego kraju przez 18 miesięcy, jeśli zadeklarują chęć pozostania w Polsce. Osobom, których pobyt na terenie RP jest lub był uznawany za legalny, będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat, licząc od dnia otrzymanej decyzji. Obywatele Ukrainy mogą też otrzymać numer PESEL, który pozwoli im na korzystanie m.in. z profilu zaufanego. Ma także zostać przyspieszona procedura ustanawiania opiekuna tymczasowego dla ukraińskich dzieci.
Dzięki ustawie osoby uciekające od wojny zyskają łatwiejszy dostęp do polskiego rynku pracy. Wszyscy ci, którzy spełnią warunki legalnego pobytu, mają szansę na zatrudnienie. Bardzo istotny jest fakt, że to pracodawca musi poinformować najbliższy urząd pracy o zatrudnieniu uchodźcy, co w kwestiach formalnych ma zastąpić dotychczasowe zezwolenia na pracę, a także ułatwić monitorowanie sytuacji związanej z lokalnym rynkiem pracy. Pracodawca ma na zgłoszenie tego faktu 14 dni. Migranci wojenni z Ukrainy otrzymają też możliwość rejestracji jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy. Rząd wprowadzi też ułatwienia dotyczące zatrudniania ukraińskich lekarzy, dentystów, farmaceutów i pielęgniarek.
Warto wspomnieć, że także Pracuj.pl wspiera obywateli Ukrainy. Jeśli znasz kogoś, kto aktualnie potrzebuje pomocy w znalezieniu zatrudnienia na polskim rynku, koniecznie przekaż takiej osobie ten link: https://porady.pracuj.pl/ua/. Serwis Pracuj.pl przygotował specjalne porady w języku ukraińskim. Wiele pomocnych wskazówek dotyczy m.in. tego, na jaką pracę można liczyć, jeśli nie zna się języka polskiego, co robić, żeby unikać nadużyć w pracy czy znaleźć mieszkanie w Polsce.
Oprócz tego w naszym serwisie zostały uruchomione nowe funkcje, które pomagają szybko znaleźć Ukraińcom pracę. Na głównej stronie wystarczy wejść w odpowiednią zakładkę, gdzie uchodźcy mają możliwość filtrowania ogłoszeń. Udostępniliśmy też bezpłatne konsultacje CV w wersji online dla osób z Ukrainy.
Bezpłatna pomoc medyczna oraz 300+ i 500+ dla uchodźców
Zgodnie z projektem ustawy uchodźcy otrzymają pomoc w znalezieniu pracy. Rząd zapowiedział dla nich również bezpłatne świadczenia związane ze zdrowiem. Ustawa przewiduje, że obywatele uciekający przed wojną otrzymają doraźną pomoc w podmiotach, które mają zawartą umowę z NFZ. To Publiczne Ośrodki Zdrowia i Szpitalne Oddziały Ratunkowe. Wszystko ma odbywać się bez zbędnych formalności. Uchodźcy na takich samych zasadach co obywatele polscy skorzystają zatem z pobytów w szpitalu, nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, ratownictwa medycznego czy nawet szczepień przeciwko koronawirusowi i systemu testowania. Ukraińcom mają też przysługiwać recepty z refundacją. Dodatkowo lekarze z Ukrainy, którzy pozostaną w Polsce, mają otrzymać numer wykonywania zawodu i prawo do wykonywania świadczeń finansowanych przez NFZ.
Uchodźcom będzie przysługiwać też wsparcie dotyczące świadczeń rodzinnych i wychowawczych. Ukraińcy mogą skorzystać z Karty Dużej Rodziny, Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego, Dobrego Startu czy 500+. Ma też powstać specjalny Fundusz Pomocy. Środki będą przekazywane na finansowanie działań związanych z niesieniem pomocy Ukrainie. Z kolei rodzice maluszków będą mogli się o dofinansowanie opłat za pobyt dziecka w żłobku, klubiku czy u dziennego opiekuna. Ukraińcy otrzymają też jednorazowe świadczenie w kwocie 300 zł na osobę w rodzinie. Pieniądze przeznaczone będą na pokrycie kosztów utrzymania, żywność, odzież, zakup obuwia i środków higieny osobistej czy opłaty za mieszkanie. Świadczenia mają wypłacać gminy, które dostaną specjalne dotacje celowe.
| Pomoc prawna dla uchodźców z Ukrainy – gdzie jej szukać?
Pokrycie kosztów pomocy uchodźcom przed samorządy i dostęp do edukacji
W specustawie znalazły się też zagadnienia finansowe związane z przepisami, które mają zapewnić samorządom na terenie wszystkich województw pomoc pieniężną ze strony państwa na wydatki związane z przyjęciem uchodźców i opieką nad nimi. Ma nawet powstać nowa rezerwa celowa na finansowanie wydatków w tym zakresie.
Pozostałe regulacje dotyczą kształcenia, wychowania i opieki nad uczniami z obywatelstwem ukraińskim. Ważną kwestią jest też bezpłatna pomoc psychologiczna dla najmłodszych. Rząd ma również zadbać o miejsca na uczelniach dla studentów mogących ubiegać się o stypendia i kredyty studenckie, nauczycieli akademickich i pracowników naukowych, którzy z powodu wojny musieli opuścić swoje dotychczasowe miejsce nauki lub pracy.
Na koniec warto wspomnieć, że osoby, które przyjęły pod swój dach obywateli Ukrainy, mogą ubiegać się o dodatkowe środki (40 zł na osobę dziennie, czyli łącznie około 1200 zł miesięcznie). Takie wsparcie ma obowiązywać przez okres dwóch miesięcy, a pieniądze mają wypłacać samorządy po złożeniu odpowiedniego wniosku.