Kodeks Pracy to najważniejszy akt prawny regulujący prawa i obowiązki zarówno pracowników, jak i pracodawców. Mimo zmian, jakie zaszły w Polsce na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci, nadal obowiązującym dokumentem jest wersja z dnia 26 czerwca 1974 roku. Od tego czasu ulegała on jednak mniejszym i większym modyfikacjom. Co zawiera obecnie Kodeks Pracy?
Kodeks Pracy a prawo pracy
„Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy” – czytamy w art. 24. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Szczegółowe zasady obowiązujące w świecie pracy znajdziemy natomiast w przepisach wykonawczych, a przede wszystkim w Kodeksie Pracy. Jest on zbiorem przepisów prawnych, który powstawał w oparciu o dyrektywy Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (przekształconej później w Unię Europejską). Pod względem objętości i poruszanych zagadnień nie sposób porównywać go z innymi ustawami regulującymi stosunki pracy na terenie RP.
Kodeks Pracy - co zawiera?
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. zwana Kodeksem Pracy zawiera 15 działów, które odnoszą się do różnych sfer świata pracy. Są to między innymi:
- stosunek pracy,
- wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia,
- obowiązki pracownika i pracodawcy,
- odpowiedzialność materialna pracowników,
- czas pracy,
- urlopy pracownicze,
- uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem,
- zatrudnianie młodocianych,
- bezpieczeństwo i higiena pracy,
- układy zbiorowe pracy,
- rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy,
- odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika,
- przedawnienie roszczeń.
Kogo obowiązuje Kodeks Pracy?
Już w artykule 1. Kodeksu Pracy odnajdujemy informację, iż wszystko, co reguluje Kodeks Pracy, dotyczy wyłącznie pracodawców i pracowników. Przepisami nie są objęte osoby wykonujące pracę w ramach umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenie lub umowy o dzieło). Pracownikiem jest „osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę” (art. 2), zaś pracodawcą „jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników” (art. 3). Aktem prawnym regulującym stosunki między zleceniodawcami i zleceniobiorcami, a także zamawiającymi oraz wykonawcami (autorami dzieła) jest Kodeks Cywilny.
Zmiany w Kodeksie Pracy – jak być na bieżąco?
Pełna treść Kodeksu Pracy publikowana jest w Internetowym Systemie Aktów Prawnych. Poza ujednoliconym tekstem, znajdują się tam również zapisy wszystkich dyrektyw europejskich, orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, a także aktów wykonawczych i zmieniających (zarówno obowiązujących, jak i uchylonych). O zmianach w kodeksie informuje również na swojej stronie Główny Inspektorat Pracy (tutaj). Niektóre problematyczne kwestie pomaga natomiast zrozumieć internetowy informator Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.