W umowie o pracę oraz w umowach cywilnoprawnych może się pojawić klauzula o zakazie konkurencji. Taki zapis obliguje pracownika do tego, by nie podejmował pracy w firmie konkurencyjnej ani takiej nie prowadził. Sprawdź, co będzie dla Ciebie oznaczać zakaz konkurencji w umowie-zleceniu czy umowie o pracę.
Czego się dowiesz z artykułu?
• Umowa o zakazie konkurencji – podstawa prawna
• Zakaz konkurencji – umowa-zlecenie, umowa o pracę
• Konsekwencje złamania zakazu konkurencji
Umowa o zakazie konkurencji – podstawa prawna
Zgodnie z art. 1011 i 1012 Kodeksu pracy pracodawca ma prawo zażądać od osoby zatrudnionej tego, aby zachowała dla siebie wszystkie informacje, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Wyjaśnienie tego pojęcia znajduje się w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zakaz może zostać utrzymany także po zakończeniu stosunku pracy przez ściśle określony czas – o ile pracownik otrzyma stosowne odszkodowanie.
Na mocy art. 3531 Kodeksu cywilnego w polskim prawie obowiązuje zasada swobody umów. W wyroku z dnia 11 września 2003 r. (sygn. akt: III CKN 579/01) Sąd Najwyższy orzekł, że klauzula o zakazie konkurencji może być zawierana także przy podpisywaniu umów cywilnoprawnych – takich jak umowa-zlecenie – skoro stosuje się ją w umowie o pracę. W wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r. (sygn. akt: V CSK 30/13) SN uznał, że jeśli kontrahenci są podmiotami gospodarczymi, wówczas również jest możliwe rozszerzenie zakresu lojalności kontraktowej.
Zakaz konkurencji – umowa-zlecenie, umowa o pracę
Klauzula o zakazie konkurencji przybiera różne formy. Może to być zapis w umowie o pracę lub w umowie cywilnoprawnej (np. umowie-zleceniu) bądź oddzielny dokument podpisywany już w trakcie zatrudnienia. Powinny w nim być możliwie jak najdokładniej określone takie elementy jak:
- rodzaj i zakres działalności, która byłaby naruszeniem warunków umowy;
- okres obowiązywania klauzuli;
- wysokość odszkodowania, jakie miałby otrzymać pracownik w związku z powstrzymywaniem się od pracy w firmach konkurencyjnych;
- sposób i termin wypłaty rekompensaty.
| Co może stanowić tajemnicę handlową firmy?
Klauzula o zakazie konkurencji musi zostać zawarta w formie pisemnej – w przeciwnym razie uznaje się ją za nieważną. Zazwyczaj pracodawcy bardzo dbają o precyzyjne ustalenie zakresu niedozwolonej działalności. W ten bowiem sposób chronią się przed sytuacją, w której pojawiłyby się rozbieżności w interpretacji tego, czy zakaz został złamany, czy też nie.
Konsekwencje złamania zakazu konkurencji
Jeśli pomimo podpisania klauzuli podjąłbyś się pracy u konkurencji, wówczas wiązałoby się to z poważnymi konsekwencjami. W przypadku gdy jesteś zatrudniony na podstawie umowy o pracę, pracodawca ma prawo domagać się od Ciebie odszkodowania, którego wysokość stanowi trzykrotność pensji otrzymywanej w jego przedsiębiorstwie. Przy umowie-zleceniu wysokość kary za złamanie zakazu konkurencji jest zwykle precyzyjnie określona w treści klauzuli. Pracodawca zatrudniający na etacie może zdecydować się nawet na rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeśli niedozwolona działalność pracownika wyraźnie godziła w interes firmy. Jest to wówczas tzw. zwolnienie dyscyplinarne. Warto wiedzieć, że świadectwo pracy, w którym jako powód takiego zwolnienia jest wpisana działalność na rzecz konkurencji, to dla pracownika wilczy bilet. W takiej sytuacji znalezienie nowej posady może się okazać bardzo trudne.
| Ile czasu może zająć poszukiwanie nowej pracy?
Istnieją jednak dwa przypadki, w których klauzula o zakazie konkurencji przestaje obowiązywać przed wskazanym w umowie terminem. Dzieje się tak, gdy:
- znikną przyczyny ustanowienia i obowiązywania zakazu (np. gdy pracodawca rozpowszechni ukrywane informacje);
- pracodawca nie wypłaci odszkodowania za zachowanie tajemnicy po ustaniu stosunku pracy lub robi to nieterminowo.