Upadki z wysokości, zmiażdżenia czy porażenie prądem – to przykładowe zdarzenia, które można uznać za wypadki przy pracy. Każdą tego typu sytuację zgłasza się do PIP. Ten obowiązek spoczywa na pracodawcy. Inspektor analizuje okoliczności zdarzenia i określa przyczyny, które do niego doprowadziły. Potrzebna jest także dokumentacja powypadkowa. Sprawdź, o czym musisz pamiętać, jeśli przydarzy Ci się wypadek w pracy.
Z artykułu dowiesz się:
• Jaka jest definicja wypadku przy pracy według obowiązujących zasad BHP?
• Jak wypadek przy pracy definiuje ZUS?
• Jakie są rodzaje wypadków przy pracy?
• Jak wygląda procedura zgłoszeniowa po wypadku w pracy?
• Jakie są obowiązki pracownika po zaistnieniu wypadku w pracy?
• Do jakich świadczeń ma prawo pracownik po wypadku?
Co to jest wypadek przy pracy – definicja BHP
Wypadek przy pracy to „nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy”. Definicja ta wynika z art. 3. ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Przykładowe zdarzenie, które można uznać za wypadek przy pracy, to m.in. porażenie prądem, będące wynikiem niewystarczającej ochrony przeciwpożarowej. Pracodawca powinien zadbać o możliwość szybkiego odłączenia zasilania w razie konieczności. Jeśli porażenie było wynikiem Twojej nieostrożności, nie otrzymasz odszkodowania. Inny przykład to wykonywanie prac na wysokości przy użyciu przetartych linek asekuracyjnych. Zatrudniający ma obowiązek dbać o stan techniczny sprzętu wykorzystywanego przez podwładnych. Musi również egzekwować przestrzeganie przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Jeśli jednak nie zabezpieczysz się linkami i dojdzie do upadku z wysokości, nie ma mowy o kwocie odszkodowania.
| Wypadek przy pracy – jak postąpić?
Wypadek przy pracy – definicja ZUS
Zakład Ubezpieczeń Społecznych również definiuje wypadek przy pracy zgodnie ze wspomnianą wyżej ustawą, podając także, że w zakresie uprawnień do świadczeń na równi z nim traktuje się: wypadek w trakcie podroży służbowej, chyba że został on spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań. To także wypadek podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; wypadek przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające w zakładzie pracy organizacje związkowe.
Za wypadek przy pracy uznawane jest też zdarzenie powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu w trakcie m.in.: zawodów i treningów sportowych, w których bierze udział osoba pobierająca stypendium sportowe; pracy odpłatnej osób tymczasowo aresztowanych lub pozbawionych wolności; pełnienia mandatu posła lub senatora pobierającego uposażenie; stażów lub szkoleń dla osób dorosłych skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy lub inny przedmiot kierujący; studiów podyplomowych osoby pobierającej stypendium, na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie studiów podyplomowych. Wypadki mogą zdarzyć się także podczas pracy:
– na rzecz spółdzielni rolniczych lub produkcyjnych wykonywanej przez ich członków;
– wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której stosują się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia;
– wykonywania pracy uaktywniającej przez opiekunki dzieci (ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3, Dz. U. nr 45, poz. 235);
– wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem lub współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej; odbywania służby zastępczej;
– wykonywania czynności religijnych lub duszpasterskich przez osobę duchowną lub zakonną;
nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej – w przypadku słuchaczy pobierających stypendium; – wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub umowy o świadczenie usług lub wykonywania pracy w ramach tejże umowy na rzecz pracodawcy, jeżeli pracownik pozostaje z nim w stosunku pracy; pełnienia obowiązków służbowych do dnia 31 grudnia 2017 r. przez funkcjonariusza celnego.
| Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie BHP
Rodzaje wypadków przy pracy
Do wypadków przy pracy zalicza się: śmiertelny wypadek przy pracy powodujący śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku; ciężki wypadek przy pracy powodujący ciężkie uszkodzenie ciała (utrata słuchu, mowy, wzroku, zdolności rozrodczej), inne uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu. Wypadki mogą powodować u pracowników np. chorobę nieuleczalną lub zagrażającą życiu, trwałą chorobę psychiczną, całkowitą niezdolność do pracy w zawodzie, trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała. Do rodzajów wypadków zaliczamy też wypadek zbiorowy, gdy w jego wyniku ucierpiały co najmniej dwie osoby.
Wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy
W razie wypadku pracodawca jest zobowiązany do kilku czynności i podjęcia niezbędnych działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie. Musi przede wszystkim zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym czy też zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom. Mówią o tym postanowienia art. 234 § 1 Kodeksu pracy. Tryb i zakres prac eliminujących lub ograniczających ponowne zagrożenie wypadkiem powinny być ustalane w każdym zakładzie pracy w uregulowaniach wewnętrznych, jak regulamin wewnętrzny, zarządzenia wewnętrzne czy instrukcje. Potrzebę takich regulacji uświadamiają pracodawcy i realizują służby BHP.
Czynności, które powinien wykonać pracodawca, polegają na:
– ewakuacji osób ze strefy zagrożenia,
– zabezpieczeniu strefy wypadku przed dostępem osób niepowołanych,
– wyłączeniu dopływu energii elektrycznej i gazu,
– wyłączeniu maszyn i urządzeń.
Obowiązki osób kierujących pracownikami, które mają za zadanie zapobiegać wypadkom przy pracy, zostały określone w art. 212 k.p. i polegają w szczególności na:
– organizowaniu, przygotowywaniu i prowadzeniu prac uwzględniających zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy,
– chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy;
– dbaniu o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.
Jeżeli wypadek przy pracy spowodowany został czynnikiem nieuwzględnionym przy ocenie ryzyka zawodowego, w ramach działań profilaktycznych należy uzupełnić o niego ocenę i poinformować o tym pracowników. Pomoc doraźna w momencie zaistnienia wypadku przy pracy obejmuje:
– podjęcie czynności doraźnych;
– wezwanie pomocy,
– zapewnienie właściwej pierwszej pomocy przedlekarskiej,
– zapewnienie transportu poszkodowanego lub poszkodowanych,
– zapewnienie pomocy lekarskiej.
| Ocena ryzyka zawodowego – na czym polega?
Wypadek przy pracy – procedura postępowania po zdarzeniu
Najważniejsze obowiązki po zaistnieniu wypadku przy pracy to:
– zawiadomienie przełożonego przez poszkodowanego pracownika lub świadka o zaistniałym zdarzeniu, zgodnie z art. 211 pkt. 7 k.p.;
– zawiadomienie przez pracodawcę Państwowej Inspekcji Pracy oraz prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy, zgodnie z art. 234 § 2 k.p.
Informacja o wypadku powinna być także niezwłocznie przekazana pracownikowi służby BHP, najlepiej w formie pisemnej. W ciągu 14 dni od chwili powiadomienia o wypadku zespół powypadkowy jest zobowiązany do sporządzenia protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku*. W skład zespołu powypadkowego wchodzą: pracownik służby BHP i społeczny inspektor pracy.
| Inspektor BHP – zakres obowiązków
Wypadek przy pracy – obowiązki pracownika
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, nie później niż w terminie 14 dni od zawiadomienia o nim, poszkodowany powinien otrzymać kartę wypadku, której wzór znajduje się w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. 2002 nr 236 poz. 1992). Poszkodowany lub członek jego rodziny uprawniony do jednorazowego odszkodowania może zgłosić uwagi i zastrzeżenia co do ustaleń znajdujących się w karcie wypadku. Poucza o tym podmiot ją sporządzający.
Do karty należy także dołączyć:
– zapis wyjaśnień poszkodowanego,
– informacje uzyskane od świadków wypadku,
– inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności sporządzone z oględzin miejsca wypadku,
– inne dowody dotyczące wypadku uznane za niezbędne do ustalenia jego okoliczności i przyczyn, a także uwagi i zastrzeżenia poszkodowanego lub osoby uprawnionej z rodziny do ustaleń zawartych w karcie wypadku.
Karta wypadku jest sporządzana w 3 egzemplarzach, po jednej kopii dla: poszkodowanego lub uprawnionego członka jego rodziny, podmiotu ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku, zakładu pracy, jeśli zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy.
| Wypadek przy pracy – co powinieneś wiedzieć?
Świadczenia dla ofiary wypadku przy pracy
Jeśli uległeś wypadkowi przy pracy w okresie podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu, masz prawo do świadczeń, takich jak zasiłek chorobowy, renta czy jednorazowe odszkodowanie. Każde z nich jest wypłacane przez ZUS, o ile np. nie spowodowałeś wypadku umyślnie lub nie był on konsekwencją rażącego naruszenia zasad BHP. Nawet jeśli zdarzenie nastąpiło z Twojej winy, w okresie niezdolności do pracy zachowujesz prawo do wynagrodzenia chorobowego i zasiłku z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Wysokość świadczenia to 80% podstawy wynagrodzenia.
Jednorazowe świadczenie z ZUS może być zbyt niskie, by pokryć np. wszystkie koszty leczenia. W takiej sytuacji masz prawo domagać się zadośćuczynienia również od pracodawcy. Tak wynika z kodeksu cywilnego. Aby je otrzymać, powinieneś udowodnić, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za zdarzenie, w wyniku którego doznałeś poważnego uszczerbku na zdrowiu.
* Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. 2009 z dn. 2 lipca 2009 r.)