Utrata pracy to jedno z najbardziej stresujących doświadczeń życiowych. Gdy pracujesz na etacie, możesz liczyć na specjalną ochronę oraz przywileje, takie jak np. odprawa pieniężna lub dni wolne przeznaczone na poszukiwanie nowego miejsca zatrudnienia.
Prawa zwolnionego pracownika zależą m.in. od rodzaju umowy w sprawie pracy lub od przyczyny rozwiązania kontraktu. Jeśli otrzymasz wypowiedzenie, możesz liczyć m.in. na:
- Poznanie przyczyny zwolnienia
Pracodawca ma obowiązek wskazać powód zwolnienia, gdy wykonujesz obowiązki na podstawie umowy na czas nieokreślony. W innych przypadkach nie musi go podawać. Jeśli Ty składasz wypowiedzenie, nie jesteś zobowiązany do ujawniania swojej motywacji.
Kiedy pracodawca nie musi uzasadniać wypowiedzenia umowy o pracę?
- Odwołanie się od decyzji pracodawcy
Masz prawo złożyć odwołanie do sądu pracy, jeśli uważasz, że zostałeś niesłusznie zwolniony lub sądzisz, że pracodawca dopuścił się naruszenia przepisów kodeksu pracy. Ważne, żebyś zrobił to w terminie 21 dni od chwili otrzymania wypowiedzenia.
- Odszkodowanie
Jeśli sąd stwierdzi, że zostałeś bezprawnie zwolniony, zostaniesz przywrócony do pracy lub otrzymasz odszkodowanie. Wysokość świadczenia stanowi równowartość wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy. Kwota wypłacona w ramach zadośćuczynienia nie podlega opodatkowaniu. Tak wynika z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910800350).
- Odprawa
Prawo do odprawy pieniężnej przysługuje m.in. wtedy, gdy rozwiązanie umowy nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Chodzi np. o likwidację zakładu pracy. Na świadczenie mogą liczyć wyłącznie osoby zatrudnione w przedsiębiorstwach, w których pracuje co najmniej 20 osób.
Zwolnienie z pracy – kiedy przysługuje odprawa?
- Korzystanie z zaległego urlopu lub wypłata ekwiwalentu
W okresie wypowiedzenia pracodawca powinien udzielić Ci zaległego urlopu. Jeśli to niemożliwe, musi wypłacić ekwiwalent urlopowy. Wysokość świadczenia oblicza się na zasadach wskazanych w tzw. rozporządzeniu urlopowym (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970020014).
Wypłata ekwiwalentu za niewykorzystany urlop
- Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy w okresie wypowiedzenia
Pracodawca ma prawo zwolnić Cię z obowiązku świadczenia pracy, bez możliwości odwołania. W tym czasie możesz podjąć inną, dowolną aktywność zawodową. Jeśli wcześniej nie skorzystałeś z zaległego urlopu, przysługuje Ci ekwiwalent.
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
- Zwolnienie na poszukiwanie pracy
Gdy pracodawca wypowiada umowę, masz prawo do 2 lub 3 płatnych dni wolnych na poszukiwanie pracy. Wymiar zwolnienia zależy od długości okresu wypowiedzenia – 3 dni przysługują, gdy okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące.