„Dziecko, gdzie Ty znajdziesz pracę po tych studiach?!” – być może i Twoja mama załamywała ręce kilka lat temu, kiedy przyjęli Cię na antropologię, wiedzę o kulturze czy kierunek o pokrewnej nazwie. I pewnie te obawy byłyby uzasadnione, gdyby trzymać się stereotypowej wizji, że studia mają przygotować do konkretnego zawodu. Tyle tylko, że rynek pracy już od dawna nie kończy się na konkretnych zawodach. O sukcesie humanisty bardziej niż dyplom decydują pomysł na siebie i otwarta głowa.
Co znajdziesz w artykule:
• Antropologia kultury – co dają te studia na rynku pracy?
• Kluczowe umiejętności absolwenta antropologii
• Praca dla antropologa… leży na ulicy?
• Dla tych, którzy jednak potrzebują konkretów
• Wykształcenie i różnorodne doświadczenia – miks doskonały
Antropologia kultury – co dają te studia na rynku pracy?
Powiedzmy sobie jasno: antropologia, podobnie jak wiele kierunków humanistycznych na uczelniach wyższych, nie należy do studiów, po których ma się „fach w ręku”. I to paradoksalnie jest jej przewaga! Tzw. konkretów można oczekiwać po (wyższej) szkole zawodowej, kursach zawodowych, studiach podyplomowych nastawionych na wąską specjalizację… ale celem studiów antropologicznych jest coś innego. Co mówią same uczelnie? Oto kilka cytatów ze stron opisujących ten kierunek:
Uniwersytet Jagielloński: Studia etnologiczne i antropologiczne to szkoła krytycznego myślenia i twórczego działania, to nauka widzenia nieoczywistego w tym, co oczywiste i oczywistego w tym, co wydaje się egzotyczne, to rozumienie różnorodności ludzkich pomysłów na życie i nauka czerpania z nich wiedzy i inspiracji.
Uniwersytet Warszawski: Studia w Instytucie Kultury Polskiej nie są studiami zawodowymi i nie ma takiego zawodu jak „kulturoznawca”. Dzięki temu jednak absolwenci IKP nie są zamknięci w wąskiej niszy, ale przygotowani do pracy w różnych instytucjach i środowiskach. Spotkać ich można wszędzie tam, gdzie potrzebne są umiejętności analizy, interpretacji i komunikacji oraz wiedza humanistyczna.
Dr Alina Landowska, adiunkt w Instytucie Nauk Humanistycznych Uniwersytetu SWPS, dodaje:
– Pojęcie antropologia bywa często zaklęte w przeszłości i wyobrażamy sobie antropologa jako badacza zaginionych światów. Tymczasem dzisiaj na świecie jest prawie 8 miliardów ludzi, którzy żyją w rozmaitych kulturach, wierzą w różnych bogów, używają niemalże 7 tysięcy języków, przestrzegają określonych obyczajów i norm społecznych. Wielu z nich łączy korzystanie z tych samych rozwiązań technologicznych, które stają się elementem kultury. Pokolenie alfa to pierwsze pokolenie urodzone w XXI w., które nie zna świata bez technologii cyfrowych. Alfy będą przyzwyczajone do płynnej i nierozerwalnej integracji technologii z ich życiem na niespotykaną dotąd skalę. Zrozumieć ten postnowoczesny świat, ulegający bezprecedensowym przemianom społeczno-kulturowym, i tłumaczyć go innym – to nowe wyzwania dla antropologów.
| Jakie perspektywy zawodowe czekają na kulturoznawców?
Kluczowe umiejętności absolwenta antropologii
Niektórzy twierdzą, że antropologia to najbardziej ścisły wśród kierunków humanistycznych albo najbardziej humanistyczny wśród kierunków ścisłych – i coś w tym jest. Innymi słowy, jeśli uważałeś na zajęciach, jeśli uczestniczyłaś w dyskusjach, a do tego udało Ci się znaleźć czas na rozwijanie swoich zainteresowań pozanaukowych, jako absolwent(ka) antropologii prawdopodobnie jesteś osobą, która oprócz wiedzy akademickiej:
- wyrobiła w sobie wrażliwość na drugiego człowieka,
- potrafi dokonywać wnikliwych obserwacji,
- umie myśleć krytycznie i analitycznie, by te obserwacje właściwie zinterpretować,
- nie poprzestaje na łatwych odpowiedziach i rozwiązaniach,
- potrafi dyskutować – z każdym i na każdy temat,
- ma dużą wiedzę o świecie i różnicach międzyludzkich, lubi podważać pozorne oczywistości,
- potrafi przeprowadzić badania zjawisk społeczno-kulturowych i formułować interesujące wnioski,
- jest kreatywna i potrafi samodzielnie rozwiązywać problemy – znalezione przez siebie bądź zlecone do rozwiązania,
- świetnie posługuje się piórem i językiem,
- i ma jeszcze wiele innych talentów poszukiwanych na rynku pracy.
Uzupełnienie tego potencjału o kwalifikacje pod kątem wybranego stanowiska czy branży może sprawić, że rozwiniesz bardzo satysfakcjonującą karierę.
| Oczekiwania pracodawców: o jakie umiejętności miękkie warto zadbać już na studiach?
Praca dla antropologa… leży na ulicy?
Jeśli spojrzeć na strony biur karier, najczęściej powtarzające się propozycje miejsc pracy dla absolwentów antropologii kulturowej to oczywiście szeroko pojęte instytucje kultury: muzea, galerie, teatry, domy i centra kultury, biblioteki, skanseny, organizacje, które wydają publikacje, koordynują produkcje filmowe itd. Po tych studiach możesz pracować np. jako animator, edukator, przewodnik, ale nie tylko – instytucje kultury to również działy administracji, promocji, obsługi klienta i wiele innych. Dla niektórych naturalnym wyborem będzie kariera akademicka.
Jednak praca po antropologii zdecydowanie nie kończy się na tych miejscach, bo absolwentów tego kierunku ceni również – a może przede wszystkim – biznes. W zależności od tego, co Cię interesuje, możesz rozejrzeć się po branżach takich jak: media i dziennikarstwo, wydawnictwa, instytuty badawcze (centra badań rynkowych, ośrodki badań opinii publicznej, agencje badawcze, jednostki badawczo-rozwojowe), konsulting, szeroko pojęta reklama i komunikacja, PR… I tak naprawdę można by wymieniać bez końca. To, w jaki sposób poprowadzisz swoją ścieżkę kariery, zależy w dużej mierze od Ciebie, Twoich umiejętności wypracowanych i na uczelni, i poza nią oraz od aktywności w czasie studiów. Wykształcenie antropologiczne otwiera wiele drzwi – nie tyle przez dyplom, ile przez to, jaką osobą jesteś dzięki studiom.
– Wielu antropologów staje się bezcennymi członkami zespołów biznesowych. Uczestniczą w badaniach społecznych, marketingowych, PR-owych, HR-owych czy CSR-owych. Dobór właściwych narzędzi badawczych, analizowanie zachowań pracowników, konsumentów czy klientów oraz przygotowanie wnikliwych raportów badawczych to ich codzienność w biznesie. W ten sposób biorą udział w tworzeniu innowacyjnych rozwiązań produktowych i usługowych czy udoskonalaniu zarządzania organizacjami – tłumaczy dr Landowska. – Świetnym przykładem jest Genevieve Bell, absolwentka antropologii na Uniwersytecie Stanforda, która przez wiele lat z powodzeniem kierowała działem odpowiedzialnym za rozpoznawanie nowych trendów i doradztwo strategiczne w Intelu. Dziś prof. Bell prowadzi własny instytut zajmujący się poszukiwaniem nowych modeli edukacyjnych i sposobów ich zastosowania.
| 8 zawodów przyszłości (nie tylko) dla humanistów
Dla tych, którzy jednak potrzebują konkretów
Zdajemy sobie sprawę, że kiedy przychodzi do wyboru drogi zawodowej, niektórym ciężko jest zdecydować, gdzie szukać. Paradoksalnie im więcej rzeczy Cię interesuje, tym może być trudniej. Na początek dobrze jest wtedy potestować różne kierunki, aż trafi się na swoje miejsce. Do propozycji z poprzedniego akapitu dodajmy zatem kilka konkretnych przykładów prac, w których często odnajdują się absolwenci antropologii.
Stanowiska i obszary, w których możesz spróbować swoich sił:
1. UX researcher / designer – jeśli na studiach najbardziej podobały Ci się badania, wywiady i researche i chcesz projektować produkty lub usługi, to może być strzał w dziesiątkę. UX to dziedzina, która w ostatnich latach prężnie się rozwija, zapotrzebowanie na pracowników jest duże, a wynagrodzenia dla samodzielnych specjalistów – zdecydowanie powyżej średniej.
2. Branża kreatywna: grafik, copywriter, strateg itp. – reklama i marketing to branża pełna ciekawych osób m.in. po antropologii, kulturoznawstwie, etnologii i pokrewnych kierunkach. Do wyboru masz wiele ścieżek kariery w zależności od tego, czy bardziej pociąga Cię tworzenie tekstów, obrazów, planowanie kampanii, a może pasjami obserwujesz środowisko TikTokerów i YouTuberów i chcesz robić influencer marketing?
3. Specjalista ds. HR – human resources to nie tylko rekrutacja. Zwłaszcza w zespołach międzynarodowych często zatrudniane są osoby zajmujące się kwestiami równości i różnic międzykulturowych. Wymarzone miejsce dla absolwenta antropologii, prawda?
4. Specjalista ds. eventów – wprawdzie branża eventowa mocno ucierpiała w pandemii koronawirusa, ale tylko patrzeć, jak eventy na żywo ruszą ze zdwojoną siłą. Jeśli przed 2020 r. byłeś stałym gościem festiwali muzycznych, filmowych, teatralnych czy kulinarnych, masz duszę organizatora i kochasz adrenalinę w pracy, wypatruj ofert właśnie w eventach.
5. Turystyka: pilot wycieczek, rezydent, pracownik biura podróży itp. – to kolejna branża, która – gdy tylko świat wróci na dobre do normy – będzie potrzebowała rąk do pracy, żeby odrobić czas przestoju. Jeżeli szczególnie kochasz jakiś region, postaraj się o pracę na miejscu. Możesz też połączyć pasję do poznawania świata z zarabianiem. Zainteresowaniem cieszą się również prowadzone spacery po mieście – jeśli tylko masz wiedzę o danym miejscu, talent do opowiadania i sypania anegdotkami, możesz odnaleźć się w tej roli.
6. Nauczyciel języka polskiego dla obcokrajowców – bardzo ciekawe zajęcie, które pozwoli Ci mieć kontakt z klientami z różnych kultur, przyjeżdżającymi do Polski w celach biznesowych lub z powodów osobistych. Nauczanie języka polskiego nie jest rzeczą prostą, ale po odpowiednim przygotowaniu daje dużo radości, satysfakcji, a nieraz i znajomości na całe życie.
Poza tym absolwenci antropologii to często osoby o bardzo szerokich zainteresowaniach: fotografia, ekologia, teatr, performance, praca z ciałem, produkcja filmowa, moda, psychologia, kuchnia, DIY, podróże, gry logiczne, komiks… Jeśli więc nie wiesz co, pomyśl – gdzie. Idź tropem swoich pasji i poszukaj miejsc, które są z nimi związane:
7. Organizacje charytatywne, NGOsy – w tzw. trzecim sektorze możesz się zająć koordynacją projektów (nie tylko kulturalnych), ale też wieloma innymi obszarami. Czasem samo stanowisko jest mniej istotne od poczucia, że działasz dla instytucji, która promuje ważne dla Ciebie wartości.
8. Studia produkcyjne – jeśli na uczelni Twoją specjalizacją był film i sztuki wizualne, po nocach montujesz wideo lub nagrywasz własny podcast, dobrym tropem może być profesjonalne zajęcie się np. postprodukcją obrazu czy dźwięku – a może obsługą klienta w takim miejscu?
9. Szkoły tańca, jogi, grupy artystyczne – gratka dla tych antropologów, którzy nie mogą usiedzieć na miejscu, lubią sport, a na studiach szczególnie uważnie zgłębiali tematy związane z ciałem, ruchem i ich ekspresją. Możesz zrobić uprawnienia trenerskie i umożliwić ludziom rozwój fizyczny (i psychologiczny) pod Twoim okiem. To też przestrzeń na własne kreatywne projekty, jakich jeszcze świat nie widział!
10. Kuchnia, beauty, technologie… i co tylko Ci w duszy gra – kochasz kawę speciality? Postaraj się o pracę w kawiarni. Potrafisz rozróżniać bukiety smaków w winie czy piwie kraftowym? Szukaj pracodawcy w tym sektorze. Kręcą Cię gadżety technologiczne, odpowiedzialna moda…? Chyba już wiesz, co robić.
Wykształcenie i różnorodne doświadczenia – miks doskonały
Kreatywność, innowacyjność, drążenie i analizowanie – to supermoce antropologów. Dlatego warto szukać pracy idealnej lub… samemu ją sobie stworzyć. Nie zapominaj też, że rynek pracy nieustannie się zmienia, potrzeby klientów i pracodawców oraz technologie ewoluują z roku na rok, a wiele zawodów przyszłości jeszcze nie powstało.
– Społeczeństwo ryzyka, w którym przyszło nam żyć, charakteryzuje się niezwykle dużą zmiennością i stawia człowieka w obliczu tak nowych doświadczeń, które nie mają precedensu w przeszłości. Te zmiany – wywoływane w dużym stopniu przez coraz bardziej zaawansowane technologie, jak np. syntetyczna biologia, sztuczna inteligencja – kreują nowe ryzyka cywilizacyjne. Nowa rzeczywistość stwarza tyle możliwości, ile niesie za sobą ryzyk nieznanych minionym pokoleniom – wyjaśnia dr Landowska. – Konteksty społeczne ulegają nieustannym przeobrażeniom – podobnie zresztą jak biznesowe. Wyłaniają się nowe tożsamości tak jednostkowe, jak i zbiorowe, np. neoplemiona. Dlatego antropolodzy konfrontowani są z niepowtarzalnymi wyzwaniami.
Aby tym wyzwaniom sprostać, dobrze jest jak najwcześniej zacząć gromadzić doświadczenie – czy to biznesowe, czy inne. W zmieniającym się świecie poznawanie nowych obszarów daje mocny fundament pod rozwiązywanie problemów jutra.
Zanim pojawią się wyzwania przyszłości, podejmij te teraźniejsze! Czekają na Ciebie zawsze na Pracuj.pl.
Artykuł powstał we współpracy z Uniwersytetem Humanistycznospołecznym SWPS, który prowadzi kształcenie m.in. w ramach School of Ideas – specjalności przygotowującej humanistów do projektowania innowacyjnych usług.