Praca tłumacza to jedna z popularnych ścieżek kariery zawodowej po studiach lingwistycznych lub filologicznych – ale nie tylko. Od formalnego wykształcenia znacznie ważniejsze są bowiem konkretne umiejętności. Jakich predyspozycji wymagają różne typy przekładów? Jak zostać tłumaczem? Jeśli szukasz odpowiedzi na te i inne pytania związane z zawodem tłumacza, zapraszamy do lektury.
Co znajdziesz w artykule:
• Rodzaje tłumaczeń, czyli dlaczego praca tłumacza ma wiele twarzy
• Praca w tłumaczeniach – jakich predyspozycji wymaga?
• Jak zostać tłumaczem?
| Nauka języków online – pracuj z domu jako lektor!
Rodzaje tłumaczeń, czyli dlaczego praca tłumacza ma wiele twarzy
Choć osobom spoza branży może się wydawać, że tłumaczenie to tłumaczenie – ot, przekład z jednego języka na inny, żaden problem, gdy oba zna się biegle – to rzeczywistość okazuje się nieco bardziej złożona. Tłumacz może pracować w różnych warunkach i specjalizować się w różnych dziedzinach. Podstawowy podział to oczywiście tłumaczenia ustne i pisemne. Charakter pracy tłumacza jest tu kompletnie inny. Ale po kolei.
Wśród tłumaczeń pisemnych można wymienić m.in.:
- Tłumaczenia specjalistyczne
Np. techniczne, medyczne, marketingowe, naukowe. Aby je wykonywać, tłumacz musi biegle znać słownictwo z danej dziedziny i jej specyfikę.
- Tłumaczenie zwykłe
Tłumacz przekłada tekst niezawierający zwrotów specjalistycznych. To najpopularniejszy rodzaj tłumaczeń stosowany w sytuacjach codziennych.
- Tłumaczenia przysięgłe
Honorowane przez urzędy czy instytucje prawne. Zwykle dotyczą dokumentów, pism urzędowych, certyfikatów, dyplomów itp. Aby zajmować się tłumaczeniami przysięgłymi, niezbędne są dodatkowe uprawnienia.
- Tłumaczenia literackie
Jak sama nazwa wskazuje, praca tłumacza polega tutaj na przekładzie szczególnego typu tekstu, czyli literatury (również poezji). Ten rodzaj tłumaczeń wymaga więc szczególnych umiejętności, nie chodzi tu bowiem o przekład stricte komunikacyjny, a raczej o swego rodzaju odwzorowanie książki, by była zrozumiała w innym kontekście kulturowym. Dlatego wymaga to szerokiej wiedzy o danym regionie, jego historii, zwyczajach, specyfice itd.
- Tłumaczenia filmowe (audiowizualne)
Zadaniem tłumacza jest stworzenie wersji językowej (napisów) np. do filmu czy serialu.
Z kolei tłumaczenia ustne mogą być:
- Konsekutywne
Tłumacz wysłuchuje najpierw dłuższego fragmentu tekstu (np. przemówienia), robi notatki, a następnie dokonuje przekładu.
- Symultaniczne
Tłumaczenie przebiega równocześnie z wypowiedzią. Tłumacze symultaniczni są niezbędni np. podczas obrad Parlamentu Europejskiego czy innych instytucji międzynarodowych, konferencji naukowych itp. Do tłumaczeń symultanicznych można też zaliczyć tzw. tłumaczenia kabinowe.
| Nagraj swoje słowa, czyli jak przełamywać bariery językowe
Praca w tłumaczeniach – jakich predyspozycji wymaga?
Jak widać, zawód tłumacza jest bardzo zróżnicowany, a co za tym idzie – otwarty na ekspertów o różnych osobowościach i kompetencjach. Osoby, które doskonale sprawdzą się w tłumaczeniach pisemnych, niekoniecznie będą dobrymi tłumaczami symultanicznymi – i na odwrót. Dlatego już na starcie kariery warto przeanalizować swoje predyspozycje oraz mocne i słabe strony, by świadomie wybrać, w którym kierunku się rozwijać.
Wśród cech, którymi powinien wykazywać się tłumacz pracujący głównie pisemnie, można wskazać np.: skrupulatność, rzetelność, cierpliwość, logiczne myślenie, chęć ciągłego kształcenia się.
Absolutną podstawą w tym zawodzie jest też doskonała znajomość… języka polskiego! Tłumaczenia przeważnie odbywają się bowiem z języka obcego na natywny (choć zdarzają się też przekłady pomiędzy dwoma językami obcymi). Niezbędne są zatem bogaty zasób słownictwa, wyczucie różnych rejestrów językowych, znajomość trudniejszych zagadnień ortograficznych i interpunkcyjnych, składni, fleksji… Jeśli chcesz należeć do najlepszych w branży, nie poprzestawaj na stwierdzeniu „zawsze byłem dobry z polskiego” – poświęcaj czas na rozwijanie wiedzy językoznawczej ze wszystkich języków, w których pracujesz.
Wybierając ścieżkę kariery, trzeba też mieć świadomość, że tłumacze pisemni pracują głównie indywidualnie, w dużym skupieniu. Oznacza to godziny spędzone przed komputerem i nad słownikami, a nieraz konieczność żmudnego i długotrwałego poszukiwania idealnych słów, zwrotów czy zdań. Praca tłumacza pisemnego może być więc męcząca dla dynamicznych ekstrawertyków, za to świetnie odnajdą się w niej osoby preferujące niską stymulację ze strony otoczenia. Z kolei w tłumaczeniach ustnych sprawdzą się osoby otwarte, komunikatywne, szybko nawiązujące kontakty, odporne na stres i presję.
| Oczekiwania pracodawców: o jakie umiejętności miękkie warto zadbać już na studiach?
Jak zostać tłumaczem?
Wbrew pozorom do zawodu tłumacza mogą wieść różne drogi. Najbardziej tradycyjna to ukończenie studiów z lingwistyki stosowanej lub filologii obcej. Warto jednak wiedzieć, że to niejedyna opcja, a same studia nie przygotowują jeszcze do zawodu – są jedynie punktem wyjścia. Jeśli więc dokonałeś już innych wyborów w kwestii edukacji i zastanawiasz się, jak zostać tłumaczem bez studiów, spróbuj od drugiej strony. Specjalizacja w jakiejś dziedzinie (medycyna, budowa maszyn, informatyka, prawo…) oraz doskonała znajomość języka dają równie dobre perspektywy – a czasem nawet lepsze, bo w pewnych branżach precyzja w przekładzie jest na wagę złota. Jeśli biegle znasz terminologię medyczną czy prawniczą (i potrafisz to udokumentować), możesz mieć nawet przewagę nad niektórymi kolegami po fachu, którzy po studiach językowych szukają pracy w zawodzie.
W pracy tłumacza przydaje się znajomość tzw. narzędzi CAT, czyli oprogramowania usprawniającego proces przekładu. Korzysta z nich wiele biur tłumaczeń i pracodawców zatrudniających na stanowisko tłumacza. Z kolei aby doskonalić umiejętność tłumaczeń ustnych, dobrze jest ćwiczyć z kimś – np. z inną osobą przygotowującą się do zawodu. Możesz też skorzystać z narzędzi dostępnych online, takich jak Speechpool.
| Cel, metody… i odwaga, czyli sekret skutecznej nauki języka obcego
No dobrze, a od czego konkretnie zacząć karierę, w jaki sposób zdobyć pierwsze doświadczania do portfolio? Jak zostać tłumaczem książek, tłumaczem zwykłym, specjalistycznym, symultanicznym, filmowym…? Odpowiedź na wszystkie te pytania będzie w gruncie rzeczy podobna. Możesz zacząć od szukania zleceń jako freelancer albo wspierać wolontariacko wybraną fundację czy organizację pozarządową. Dobrym pomysłem są też praktyki w biurze tłumaczeń. Najlepiej od początku staraj się sprofilować swój obszar działalności – konsekwentnie dobieraj tematykę zleceń, doskonal się w danym obszarze i gromadź próbki swojej pracy, by móc się nimi pochwalić kolejnym pracodawcom.
| Jakich języków warto się uczyć?