„Inteligencja społeczna” – wszyscy słyszeliśmy to określenie już wiele razy, ale wciąż nie każdy umiałby sformułować jego sensowną definicję. Warto więc się dowiedzieć, skąd wzięło się to pojęcie i co właściwie ono znaczy. Sprawdź, czy jesteś człowiekiem odznaczającym się inteligencją społeczną, a jeśli tak – to jak możesz to przekuć na korzyść w życiu zawodowym.
Z artykułu dowiesz się:
• Jak można zdefiniować pojęcie „inteligencja społeczna” i jaka jest jego geneza?
• Jak w praktyce przejawia się inteligencja społeczna?
• Jak inteligencja społeczna pomoże Ci w pracy?
Jak można zdefiniować pojęcie „inteligencja społeczna” i jaka jest jego geneza?
Zacznijmy od najogólniejszej definicji inteligencji społecznej – choć od razu na wstępie warto podkreślić, że różni badacze na przestrzeni lat odmiennie podchodzili do tego pojęcia i jego znaczenie ujmowali w szerszym bądź węższym zakresie. Kanoniczna definicja opiera się jednak na słowach twórcy tego określenia, czyli amerykańskiego psychologa Edwarda Lee Thorndike’a. W 1920 roku wyróżnił on inteligencję społeczną jako pojęcie odnoszące się do zdolności rozumienia ludzi i kierowania nimi oraz rozumnego, świadomego działania w stosunkach międzyludzkich.
| Trudni ludzie w pracy? Dasz sobie radę!
Teoria badacza była następnie rozwijana przez innych naukowców. Wyróżniali oni kolejne rodzaje inteligencji, które powiązywano z osobnymi ośrodkami w mózgu – odpowiedzialnymi za poszczególne sfery umiejętności. Za najpopularniejszą obecnie uznaje się teorię innego amerykańskiego psychologa – Howarda Gardnera. W 1983 roku przedstawił on pojęcie tzw. inteligencji wielorakiej. Wyróżnił takie jej rodzaje jak: inteligencja językowa, matematyczna (logiczna), wizualno-przestrzenna, muzyczna, społeczna (zwana też interpersonalną), intrapersonalna (refleksyjna), ruchowa i przyrodnicza. Rozumienie inteligencji społecznej pogłębił Daniel Goleman na początku XXI wieku. Poświęcił on temu pojęciu całą książkę, w której wskazywał m.in. na to, jak w praktyce przejawia się ten typ inteligencji. Wyraźnie powiązał ją też z inteligencją emocjonalną – oba te rodzaje bowiem odpowiadają za naszą umiejętność świadomego odnajdywania się w relacjach międzyludzkich.
Jak w praktyce przejawia się inteligencja społeczna?
W modelu Golemana inteligencja społeczna opiera się na dwóch głównych fundamentach. Są to:
• świadomość społeczna – czyli sposób, w jaki wyczuwamy i odbieramy ludzi: ich intencje, zamiary, potrzeby, słowa itp.;
• sprawczość społeczna – czyli sposób, w jaki wykorzystujemy tę świadomość do podejmowania odpowiednich działań wobec innych osób.
Inteligencja społeczna to zatem umiejętność nawiązywania zgodnej współpracy oraz skutecznego komunikowania się z innymi ludźmi i rozpoznawania ich motywacji. Można też uznać, że przejawia się ona jako zdolność rozumienia różnych stanów emocjonalnych (własnych oraz osób z otoczenia) – choć to już jednak przede wszystkim domena wspomnianej wyżej inteligencji emocjonalnej.
| Inteligencja emocjonalna pomoże Ci rozwijać karierę
Osoby obdarzone inteligencją społeczną umieją odpowiednio zinterpretować daną sytuację komunikacyjną i dobrać do niej właściwe słowa. Wiedzą, jak zachować się w określonym momencie i jaki sposób wypowiedzi wybrać, aby skutecznie dotrzeć do odbiorcy. Inteligencja społeczna przejawia się jako zdolność komunikacji nie tylko werbalnej, lecz także niewerbalnej. Obejmuje więc znajomość mowy ciała i zastosowanie odpowiednich gestów czy mimiki, które w określony sposób mogą wpłynąć na współrozmówcę. Osoba obdarzona tym rodzajem inteligencji wykazuje również troskę o dobrostan ludzi z otoczenia – odznacza się sporą dozą empatii, umie dogłębnie zrozumieć uczucia innych i skutecznie zapanować nad pojawiającymi się emocjami.
| Emocje w pracy. Dlaczego warto nad nimi panować?
Ale to nie wszystko! Pod pojęciem inteligencji społecznej kryje się też bowiem umiejętne radzenie sobie z sytuacjami konfliktowymi lub takimi, które mogą się przerodzić w jawny spór. W takim wypadku osoby nią obdarzone potrafią w porę rozpoznać czynniki prowadzące do różnicy zdań i nakierować komunikację w taki sposób, aby udało się osiągnąć kompromisowe rozwiązanie. Ludzie posiadający inteligencję społeczną zazwyczaj cieszą się też estymą. Mają autorytet, a otoczenie liczy się z ich zdaniem. Często więc naturalnie wybijają się na pozycje liderskie w danym środowisku, dzięki czemu łatwiej jest im odpowiednio pokierować komunikacją w grupie, doprowadzić strony do porozumienia i zapanować nad sytuacją.
Jak inteligencja społeczna pomoże Ci w pracy?
Być może już po powyższym opisie widzisz, jak ogromne korzyści może dać inteligencja społeczna w życiu zawodowym. Ma to szczególną wagę wówczas, gdy pracujesz w zespole – co wymusza jakąś formę współdziałania. W tym wypadku wyjątkowego znaczenia nabiera fakt, że potrafisz nawet w sytuacjach potencjalnie konfliktowych ułożyć rozmowę w taki sposób, aby pogodzić zamiary, potrzeby oraz oczekiwania wszystkich stron i dojść do konsensusu. Co więcej, osoby obdarzone inteligencją społeczną umieją na daną sprawę spojrzeć z perspektywy innych ludzi i powstrzymać się od osądzania lub oceniania. Potrafią też uważnie słuchać. Przydaje się to więc zarówno w codziennych sytuacjach, jak i w trudniejszych momentach – podczas poważnych negocjacji z klientem czy niełatwej rozmowy ze współpracownikiem lub podwładnym. Z tego względu takie umiejętności są bardzo wysoko cenione przez pracodawców.
| Po co tak komplikować, czyli jak się komunikować?
Inteligencja społeczna przydaje się wtedy, kiedy masz za zadanie zarządzać zespołem ludzi czy organizować ich prace. Jest to więc cecha, która stanowi naturalną predyspozycję do objęcia stanowisk kierowniczych w firmie. W takim wypadku docenia się bowiem umiejętność klarownego wyrażania swoich oczekiwań i zakresu zadań do wykonania, jak również zdolność wytworzenia dobrej atmosfery w zespole. Osoby z wysokim poziomem inteligencji społecznej sprawdzają się np. w pracy nauczyciela, wychowawcy czy opiekuna kolonijnego. Zadania te wymagają też innych predyspozycji (przede wszystkim umiejętności pracy z dziećmi czy młodzieżą), niemniej umiejętność wczucia się w daną sytuację i odpowiedniego pokierowania komunikacją międzyludzką jest tu niezwykle ważna. Ponadto inteligencja społeczna przyda się w pracy np. sprzedawcy, przedstawiciela handlowego, PR-owca lub HR-owca.
| Jak rozmawiać, aby się dogadać? Pokonaj bariery komunikacyjne!
Jak zatem można sprawdzić, czy daną osobę cechuje inteligencja społeczna? Testy mogą stanowić jakieś źródło odpowiedzi na to pytanie, ale znacznie lepsze w tym względzie okazują się różne scenki, które pojawiają się często na rozmowie kwalifikacyjnej na dane stanowisko – np. w charakterze sprzedawcy. Opierają się one na tzw. role playing, czyli umiejętności wczucia się w postać na danym stanowisku i poradzenia sobie z wyzwaniem trudnym pod względem sytuacyjnym i komunikacyjnym. Podobnego typu zadania stoją przed osobami, które w ramach rozmowy kwalifikacyjnej trafiają na sesje assessment center. Warto więc poćwiczyć wcześniej swoje zdolności z zakresu inteligencji społecznej.
| 8 książek, które pomogą Ci w rozwoju osobistym
A jeśli czujesz, że Twoja inteligencja społeczna jest niewystarczająca i chciałbyś ją podnieść na wyższy poziom – nic straconego! Pamiętaj bowiem, że tego typu umiejętności można w sobie rozwijać. Uważnie obserwuj, jak zachowujesz się podczas komunikacji w zespole, jak reagujesz na czyjeś odmienne zdanie i w jakie role zwykle się wcielasz. Zastanów się też, jak przekazujesz informacje zwrotne i z jakim efektem najczęściej się spotykasz. Możesz również zaangażować się w jakieś działania społeczne, które pozwolą Ci lepiej poznać ludzi w różnych sytuacjach. Często takie akcje o charakterze wolontariatu są organizowane w obrębie firmy – w ramach szeroko pojętego CSR-u. To pomoże Ci poszerzyć horyzonty, lepiej zrozumieć inne osoby – i w efekcie rozwinąć swoją inteligencję społeczną.