Jak długo pracujemy w ciągu dnia, ile zarabiamy oraz jakie zadania wykonujemy – takie ustalenia zamieszcza się w umowie zawieranej z pracodawcą lub ze zleceniodawcą. Przepisy dotyczące umowy o pracę są bardziej rygorystyczne niż te, które odnoszą się do umów cywilnoprawnych, w tym do umowy-zlecenia.
Umowa o pracę a umowa cywilnoprawna – różnice
Rodzaj umowy zawartej z pracodawcą sprawia, że przysługują nam różne uprawnienia. Decyduje również o odpowiedzialności, jaką ponosimy, gdy popełnimy błąd.
1. Treść i forma
W umowie o pracę muszą znaleźć się konkretne informacje, takie jak np. nazwa stanowiska, zakres obowiązków, miejsce i czas pracy itd. Treść dokumentu wynika z przepisów kodeksu pracy (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141). Umów cywilnoprawnych, w tym umowy-zlecenie, nie musimy zawierać na piśmie. Kodeks cywilny nie określa, jakie zapisy muszą występować w dokumencie (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093).
2. Miejsce wykonywania pracy
Pracodawca, z którym podpisujemy umowę o pracę, wyznacza nasze miejsce pracy i umieszcza odpowiedni zapis w dokumencie. Zleceniodawca nie narzuca nam, gdzie mamy wykonywać pracę. Ustalenie lokalizacji następuje w drodze porozumienia.
3. Kierownictwo
Wykonując swoje obowiązki na podstawie umowy o pracę, musimy podporządkowywać się poleceniom przełożonych. Jako zleceniobiorcy wykonujemy określone czynności cywilnoprawne i nie mamy obowiązku spełniać dodatkowych żądań zleceniodawcy.
4. Prawo do płatnego urlopu
Dzięki umowie o pracę możemy korzystać ze wszystkich przywilejów pracowniczych, w tym z prawa do płatnego, nieprzerwanego i corocznego urlopu wypoczynkowego. Gdy pracujemy na podstawie umowy-zlecenie, nie mamy zagwarantowanego prawa do płatnej przerwy w pracy. Możemy wynegocjować taki zapis w umowie.
5. Ochrona przed zwolnieniem
Ciężarne, niepełnosprawni oraz pracownicy w okresie przedemerytalnym, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, korzystają ze specjalnej ochrony przed zwolnieniem. Pracodawca nie może wręczyć im wypowiedzenia. Natomiast wypowiedzenie umowy zlecenia pracodawca może wręczyć z dnia na dzień – ciąża, niepełnosprawność czy wiek nie są czynnikami, które zapewniają dodatkowe przywileje.
6. Wynagrodzenie i odpowiedzialność materialna
Zleceniobiorca odpowiada całym swoim majątkiem za ewentualną szkodę wyrządzoną osobie trzeciej. Chcąc ograniczyć zakres odpowiedzialności materialnej, możemy wynegocjować zawarcie odpowiedniego zapisu w umowie lub wykupić ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Wybierając drugą możliwość, musimy liczyć się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów. Odpowiedzialność materialna pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę jest ograniczona.
7. Składki ZUS
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887) umowa o pracę zawsze stanowi podstawę do ubezpieczeń społecznych. Nie odprowadza się składek ZUS od umowy-zlecenie, np. wtedy, gdy zleceniobiorca jest uczniem lub studentem, który nie ukończył 26. roku życia.